Muhtasar Beyanname Nedir, Nasıl Hesaplanır?

İşletmelerin karşılaştığı en karmaşık mali süreçlerden biri muhtasar beyanname hazırlamaktır. Bu süreç, özellikle yeni ve küçük işletmeler için oldukça zorlayıcı olabilir. Ancak endişelenmeyin; bu yazıda, BizimHesap uzmanları bu karmaşıklığı sadeleştirmek ve işletmenizin finansal işlemlerini daha akıcı hale getirmek için ihtiyaç duyduğunuz bilgileri sizin için yazdı. Adım adım muhtasar beyannameyi nasıl doğru bir şekilde hazırlayacağınızı öğrenmek için okumaya devam edin!

Muhtasar Beyanname Nedir? 

Muhtasar beyanname, gelir vergisiyle ilgili beyan türlerinden biridir. Bu beyanname, işletmeler, dernek ve vakıflar, kooperatifler ve diğer vergi tevkifatı yapan kişi veya kuruluşların matrahlarını toplu olarak vergi dairesine bildirme işlemidir. Muhtasar kelimesi, kısa veya özet anlamına gelir. Bu bağlamda, muhtasar beyanname, vergi matrahlarının özetlenerek toplu bir şekilde beyan edilmesini sağlar.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 84. Maddesi’ne göre, muhtasar beyanname, işverenlerin veya vergi tevkifatı yapan diğer kişilerin vergi matrahlarını toplu olarak vergi dairesine beyan etme işlemidir. Bu beyanname, Gelir İdaresi Başkanlığınca 0003 vergi kodu (Gelir vergisi S.) olarak tanımlanmıştır. Muhtasar beyanname, işletmelerin yaptığı vergi kesintileri ve stopajların vergi dairelerine beyan edilmesi anlamına gelir.

Muhtasar Beyannamenin Diğer Beyannamelerden Farkı Nedir?

Muhtasar beyanname terhis usulü olarak diğer beyanname türlerinden ayrılır. Muhtasar beyanname vergi borçlusu tarafından değil vergi sorumlusu tarafından ödenir. Vergi sorumlusu farklı senaryolarda muhasebe departmanı gibi birimlerden oluşabilir. Başka bir deyişle, bu sorumlu olan kişi, verginin ödenmesi konusunda karşı tarafta alacaklı olarak nitelendirilen vergi dairesine karşı muhatap alınan kişidir. Bu nedenle muhtasar vergi miktarı, vergi sorumlusu olan kişi tarafından stopaj yöntemi de hesaplanarak, ilgili mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine beyan edilir ve ödenir. 

Söz konusu tüm bu açıklamalardan hareketle muhtasar beyannamede stopaj usulü vergileme işlemi yapılmaktadır. Böylece kaynakta da kesinti olacağı anlaşılabilir. Bu, gelirin sahibine ulaşmadan önce vergi kesintisinin yapıldığı anlamına gelir. Örneğin, çalışanın maaşı, damga vergisi ve gelir vergisi kesintileri yapıldıktan sonra ödenir ve bu kesintiler yasal süre içinde devlete beyan edilir.

Kimler Muhtasar Beyanname Verir?

Muhtasar beyanname verme yükümlülüğü, belirli mükellef grupları için geçerlidir. Bu gruplar şunlardır:

• Yatırım fonu yöneticileri
• Serbest meslek çalışanları
• Kazancı üzerinden bilançoya ve tarıma tabî olan çiftçiler
• Kamu idare ve kuruluşları
• Dernekler ve vakıflar
• İş ortaklıkları
• Ticaret şirketler
• İktisadi kamu kurumları ve kuruluşları

Muhtasar Beyanname Oranı Yüzde Kaçtır?

Muhtasar beyannameyle ilgili tevkifat oranları, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinde detaylı olarak sıralanmıştır. Bu maddede belirtilen tevkifat türleri için özel kodlar kullanılır. En sık karşılaşılan muhtasar beyanname kodları şunlardır:

Bunların yanı sıra serbest meslek erbapları için yapılan ödemeler 021 koduyla ve ticari borsalarda tescil ettirilmeden satın alınan diğer zirai mahsuller için yapılan ödemeler 094 kodu ile belirtilerek muhtasar beyannamede yer alır. Ancak bu giderlerin vergilendirmesi yapılmaz.

Muhtasar Beyanname Neye Göre Hesaplanır?

Muhtasar beyannamenin hesaplanması konusunu daha ayrıntılı ele almak için bir örnekle açıklama yapabiliriz. Örneğin, X adında bir şirketiniz var ve bu şirket 15 adet çalışana sahip diyelim. Diğer yandan gerçek bir kişiden kiralanmış olan şirketinizin aylık net kira bedeli 20.000 TL. Eğer çalışanlarınız arasından 3 kişiye de asgari ücret veriyorsanız, her bir aşamada muhtasar beyannamede beyan edilmesi gereken vergi türleri farklılık arz edecektir.

Öncelikle X şirketi, 10’dan fazla çalışana sahip olduğu için muhtasar beyanname vermekle yükümlüdür. Çalışanlardan 3’ü asgari ücret aldığından ilgili tabloda 011 koduyla, geri kalan 12 kişi ise yine ilgili tabloya göre 012 kodu ile beyan edilir. Ücret gelirleri üzerinden hesaplanacak gelir vergisi ve yine ücrete göre hesaplanan damga vergisi miktarı ise asgari ücretli çalışanlar ile diğer çalışanlar arasında ayrım yapılmaksızın 012 nolu kod ile muhtasar beyannameye işlenir.

Kira bedeliyle ilgili olarak, öncelikle net kira tutarının brüte çevrilmesi gerekmektedir. Ardından, bu brüt tutar üzerinden stopaj oranı belirlenir. Hesaplamalar sonucunda elde edilen miktar, muhtasar beyannamede 041 koduyla gösterilmelidir. İşte bu hesaplama adımları şöyledir:

Brütleştirme Formülü : Net kira bedeli / 0,80

Brütleştirme Formülü: 20.000 / 0,8 = 25000 TL

Stopaj miktarı: 25000 x 0,20 = 5000 TL

Muhtasar Beyanname Ne Zaman Verilir?

Muhtasar beyanname, belirlenen yasal süreler içerisinde aylık ya da üç aylık periyotlarda verilmelidir. Eğer bir işletme 3 aylık periyotta beyanname vermek istiyorsa, bu durumu bağlı olduğu vergi dairesine bildirmelidir. Ancak bu seçeneğin geçerli olması için işletmede 10’dan az çalışanın bulunması şarttır. Üç aylık periyodun son ayının 26. gününe kadar beyanname verilmesi gerekmektedir. Aylık beyanname verme süresi ise her ayın 26. günü son tarihtir.

Tarımsal ürün bedelleri üzerinden tevkifat yapıldıysa, beyanname aylık olarak verilmelidir. Örneğin, Ocak-Şubat-Mart dönemi için muhtasar beyanname 26 Nisan’a kadar verilmeli ve ödenmelidir. Eğer Şubat ayı için aylık beyanname veriliyorsa, 26 Mart’a kadar beyan edilmeli ve ödeme yapılmalıdır. Eğer 26. gün tatil gününe denk gelirse, beyannameyi takip eden ilk iş gününe kadar vermek mümkündür.

İşletmenin büyüklüğüne ve çalışan sayısına göre muhtasar beyanname verme süreci değişiklik gösterebilir. Özellikle 10’dan az çalışanı olan işletmeler, üç ayda bir beyanname vermekle yükümlüdür. Bu tür işletmeler yılda dört kez beyanname düzenleyip vergi dairesine teslim ederler.

Muhasebe süreçleri, özellikle muhtasar beyanname gibi konularda karmaşıklaşabilir. Ancak BizimHesap, sizlere maddi avantajlar sunarken aynı zamanda bu süreçleri basit ve hızlı bir şekilde yönetmenizi sağlar. Uzman ekibimiz, muhasebe konusunda yaşadığınız zorlukları aşmanız için yanınızda. Muhtasar beyanname ve diğer muhasebe konularında profesyonel destek almak için BizimHesap ile şimdi iletişime geçin ve işlerinizi kolaylaştırın.

SSS

Muhtasar Beyanname İşlemi Nasıl Yapılır? 

Muhtasar beyanname, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın online sisteminden doldurulabilir. İşverenler ve vergi tevkifatı yapanlar, belirli kodlarla ödeme türlerini ve vergi oranlarını seçerek beyannameyi hazırlarlar. Örneğin, asgari ücretli çalışanlar için 011 kodu kullanılır. Doldurma işlemi tamamlandıktan sonra, beyanname yasal süreler içinde vergi dairesine sunulmalıdır.

Muhtasar Beyanname ile Stopaj Vergisi Arasındaki Fark Nedir?

Muhtasar beyanname ve stopaj vergisi sıklıkla birbiriyle karıştırılan iki kavramdır. Stopaj, gelirin sahibine ulaşmadan önce yapılan vergi kesintisini ifade eder. Öte yandan, muhtasar beyanname, bu stopaj yoluyla kesilen vergilerin toplu olarak beyan edilmesi işlemidir. Yani, stopaj, bir vergi ödeme yöntemi olarak ele alınırken, muhtasar beyanname ise bu kesintilerin beyan edildiği bir vergi türüdür. Bu iki kavram arasındaki temel fark, birinin ödeme yöntemi, diğerinin ise beyan şekli olmasıdır.