Damga vergisini muhtemelen duymuşsunuzdur. Damga vergisinin kapsamının geniş olduğunu söyleyebiliriz. O nedenle pek çok kişiyi ilgilendiren bir vergi türü.
Damga vergisiyle ilgili özellikle damga vergisi hesaplama ve damga vergisi oranları hakkında merak edilenleri sizler için araştırdık.
Damga Vergisi Nedir?
Damga vergisi oranlarına ya da damga vergisi hesaplama detaylarına geçmeden önce “damga vergisini nedir” sorusunu yanıtlayalım.
Kişiler veya kurumlar arası resmi işlemleri içeren sözleşmeler yapılır. Bu sözleşmeler, iki taraf ile ilgili konuları ya da işlemleri ispat etmek, şartlarını düzenlemek gibi nedenlerle yapılabilir.
Bu gibi durumlarda, taraflar arasında gerçekleştirilen işlemi ortaya koyan kağıtlardan damga vergisi alınır. “Kağıt” dediğimiz için aklınıza yalnızca fiziki kağıtta yer alan sözleşmeler gelmesin. Biliyorsunuz ki günümüzde sözleşmelerin pek çoğu elektronik ortamda hazırlanabiliyor.
Yani iki taraf arasında yapılan, dijital ya da kağıt fark etmeksizin resmi belge statüsündeki tüm belgeler için devlete damga vergisi ödenmesi gerekiyor. Ayrıca bu sözleşmenin taraflarını tüzel ya da gerçek kişi olması da bir fark oluşturmaz.
Belgeler için önemli nokta, tarafların üzerinde uzlaştığı bir durumu içermeleri ve ibraz edilebilir olmalarıdır.
Damga Vergisi Hangi Belgeler Üzerinden Alınır?
Damga vergisine tabi olan resmi belgelerin kapsamı çok geniş ancak elbette istisnalar da söz konusu. Kısaca damga vergisi, kişiler ya da kurumlar arasında yapılan tüm sözleşmeleri kapsar. Örneğin, bunlardan akla ilk geleni kira sözleşmeleridir.
İşte damga vergisinin alındığı belgelerden bazıları:
- Taahhütnameler
- Taksitli satış sözleşmeleri
- Abonelik sözleşmeleri
- Mesafeli satış sözleşmeleri
- Kefalet, teminat ve rehin senetleri
- Taksitle satış sözleşmeleri
- Paket tur sözleşmeleri
- Toptan ve Perakende elektrik satış sözleşmeleri
- Sulhnameler
- İpotekli borç senedi, irat senedi
- Muhtasar beyannameler
- Kurumlar vergisi beyannameleri
- Yıllık gelir vergisi beyannameleri
Listenin tamamına Damga Vergisi Kanunu’ndan ulaşabilirsiniz.
Damga Vergisi Oranları Nasıl Hesaplanır?
Damga vergisi hesaplanırken her türlü belge için aynı oran kullanılmaz. İlgili kanunda, bazı tür belgeler için binlik oran ile hesaplama yapılırken bazı belgelerde ise direkt olarak belli bir vergi tutarı belirlenmiştir.
Örneğin kira sözleşmelerinde belirlenen oran binde 1,89 iken sulhnameler için belirlenen 467,20 TL’dir. O yüzden, bir belgenin damga vergisini hesaplarken kanunda ona denk gelen orana ya da rakama dikkat etmeniz gerekiyor. Böylece doğru hesaplama yapılabilir.
Gelin bunu bir kira damga vergisi hesaplama örneği ile pekiştirelim:
- Bir kira sözleşmeniz olduğunu düşünelim. Aylık ödemeniz 7 bin TL olsun.
- Kira sözleşmelerinde uygulanması gereken vergi dilimi binde 1,89’dir.
- Yıllık tutarı bulmak için 12 ile çarpıyoruz: 7.000 x 12 = 84.000 TL.
- Vergi oranına göre hesaplıyoruz: 84.000 x %0,189 = 158,76 TL sonucuna ulaşırız.
- Bu sonuç, ilgili belge için kesilen damga vergisinin tutarını gösterir.
Damga Vergisi Tutarı Neye Göre Hesaplanır?
Sözleşme damga vergisi hesaplama ikiye ayrılır; nispi ve maktu.
Sözleşmede değer belirtilmişse; kanundaki vergi oranı ile belgede belirtilen değerin hesaplanması sonucu nispi ödeme yapılır. Nispi ödemedeki oranlar, Damga Vergisi Kanunu’nda belirtilen vergi oranlarıdır. Bu oranlar binde olarak verilir ve her belge türü için farklılık gösterir.
Sözleşmede değer belirtilmemişse maktu yani sabit bir vergi alınır. Bu, belgeye uygulanan en düşük damga vergisi tutarıdır.
Sözleşme Damga Vergisi Nasıl Hesaplanır?
Sözleşme damga vergisi hesaplama için şu adımları izlemeniz gerekiyor:
- Diyelim bir abonelik sözleşmeniz var ve aylık 3 bin TL tutarında.
- Öncelikle bunun yıllık tutarını bulmak için 12 ile çarpıyoruz ve 3.000 x 12 = 36.000 TL yapıyor.
- Abonelik sözleşmelerinin vergi dilimi binde 9,48 yani %0,948.
- 36 bin TL’yi ilgili vergi dilimi olan %0,948 ile çarptığımızda 341,28 TL damga vergisi yapıyor.
2024 Damga Vergisi Oranları ve Ücretleri Nelerdir?
2024 damga vergisi oranları ve ücretleri belge türlerine göre şu şekilde değişiklik gösteriyor:
Binde 1,89 oranında vergi uygulanan belgeler:
- Kira mukavelenameleri
- Fesihnameler
- Kayıt ve tescil edilmiş ikinci el araçların satış ve devrine ilişkin sözleşmeler
Binde 9,48 oranında damga vergisi uygulanan belgelerden bazıları:
- Mukavelenameler, taahhütnameler ve temliknameler
- Kefalet, teminat ve rehin senetleri
- Tahkimnameler ve sulhnameler
- Resmi dairelerin mal ve hizmet alımlarına ilişkin yaptıkları ihalelerde, ihaleyi yapan idare ile düzenlenen sözleşmeler
- Toptan elektrik satış sözleşmeleri
- Perakende elektrik satış sözleşmeleri
- Paket tur sözleşmeleri
- Abonelik sözleşmeleri
- Mesafeli satış sözleşmeleri
- İpotekli borç senedi, irat senedi
Vergi tutarı belirlenmiş olan belgelerden bazıları:
- Makbuz senedi (Resepise): 160,30 TL
- Bilançolar: 360,10 TL
- Gümrük idarelerine verilen özet beyan formları: 69,80 TL
- Yıllık gelir vergisi beyannameleri: 467,20 TL
Damga Vergisi Beyannamesi Ne Zaman Verilir?
Damga vergisi beyannamesinin zamanında verilmesi ve ödemesinin zamanında yapılması, olası cezaların önüne geçer.
Maliye Bakanlığınca belirlenen mükellefler ve kurumlar, bir ay içinde düzenledikleri belgeler için
- ertesi ayın 20. günü akşamına kadar vergi dairesine bir beyanname ile bildirebilir,
- ödemesini de 26. günü akşamına kadar yapabilir.
Bu durumun dışında ise belge düzenlendikten sonraki 15 gün içinde beyanname ile bildirilmeli ve aynı süre içerisinde ödemesi yapılmalı.
Ayrıca genel bütçeli daireler dışında kalan ve istihkaktan kesinti yapmak zorunda olan kurumlar tarafından bir ay içinde kesilen damga vergisi, ertesi ayın 20. günü akşamına kadar beyanname ile bildirmeli ve 26. günü akşamına kadar ödenmeli.
Damga Vergisi Nasıl Ödenir? Ödeme Yöntemleri Nelerdir?
Damga vergisi hesaplama ve damga vergisi oranlarından sonra bir diğer önemli konu damga vergisi nasıl ödenir ve bunu için uygulayabileceğiniz yöntemler.
Damga vergisi ödemesi için üç farklı yöntem bulunuyor.
Basılı Damga Konulmasıyla Ödeme
Aşağıda sıraladığımız belgeler için damga vergisi, pul yerine basılı damga konulması şekliyle ödenebilir.
- Makbuz ve ibra senetleri,
- Faturalar,
- Ulaştırma ile ilgili kağıtlar,
- Elektrik, havagazı, telefon ve su abonman mukavelenameleri,
- Maliye Bakanlığının müsaadesi alınmak şartıyla vergiye tabi diğer kağıtlar.
Basılı damga konulacak bu belgelerin vergisi, yüzde beş noksanı ile peşin olarak ödenir.
Makbuz Verilmesi Şeklinde Ödeme
Bu yöntemde ödeme karşılığında bir makbuz düzenlenir. Burada önemli nokta; bu makbuzun hangi belgeye ve işleme ait olduğu yazılmalıdır.
Maliye Bakanlığınca belirlenen; mükellefler, kurum ve kuruluşlar, bir ay içinde düzenlenen kağıtların vergisi,
- ertesi ayın 20. günü akşamına kadar vergi dairesine bir beyanname ile bildirilir ve
- 26. günü akşamına kadar ödenir.
Bu durum dışındaki durumlarda belgenin düzenlendiği tarihi izleyen 15 gün içinde vergi dairesine bir beyanname ile bildirilir ve aynı süre içinde ödenir.
İstihkaktan Kesinti Şekliyle Ödeme
İstihkak, kişinin hak ettiği mal, para gibi şeyleri ifade eder. İstihkak kesintisi şeklinde ödemede, henüz belge işlemdeyken kesinti yapılarak damga vergisi ödenir.
Diyelim ki bir sözleşme sonucu bir taraf diğerine belli bir miktar para vermek durumda. İşte bu sözleşmenin karşılığı olan ödemeden damga vergisi kesintisi yapılır. Kalan tutar ise hak sahibine verilir.
Genel bütçeli daireler dışında kalan ve istihkaktan kesinti yapmak durumunda olan daire ve müesseseler tarafından bir ay içinde kesilen damga vergisi,
- ertesi ayın 20. günü akşamına kadar ödemenin yapıldığı yer vergi dairesine bir beyanname ile bildirilir ve
- 26. günü akşamına kadar ödenir.
Damga Vergisi Mükellefleri Kimlerdir?
Damga vergisi mükellefleri, sözleşmelerin tarafları yani söz konusu resmi belgeyi imzalayan kişilerdir. Ancak bu konuda istisnalar da mevcut.
Örneğin bir resmi belgenin taraflarından biri gerçek kişi diğeri bir resmi kurum olabilir. Normal şartlarda sözleşmenin her iki tarafı da damga vergisi öderken resmi kurum istisna kapsamında olduğu için damga vergisi ödemez. Bu senaryoda damga vergisini yalnızca kişi öder.
İstisnaların tamamını Damga Vergisi Kanunu’ndaki ilgili bölümden görebilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
1. Damga vergisinde istisnalar nelerdir?
Damga vergisinden istisna edilen belgelerden bazıları şunlardır;
- Emekli, dul ve yetim maaş ve ikramiyeleri tahsisine ve alındığına dair her türlü kağıtlar.
- Evlenme işlerinde kullanılan kağıtlar.
- Askerlikte bulunanların gerek askerlik, gerek özel işleri için verecekleri beyannameler
- İş ve İşçi Bulma Kurumunun işçilere iş ve işlere işçi bulmak üzere düzenlediği kağıtlar.
- Çiftçiler tarafından zirai faaliyetleri ile ilgili olarak resmi dairelere verilen taahhütnameler.
- Resmi daireler arasındaki işlemleri kapsayan her türlü kağıtlarla bu dairelerin soruları üzerine kişiler tarafından yazılan cevaplar ve ekleri.
2. Damga vergisi ödenmezse ne olur?
Resmi daireler veya noterlerce düzenlenip kişilere verilen veya dairede kalan ve damga vergisi ödenmeyen veya eksik ödenen kağıtların vergisi mükelleflere, cezası düzenleyenlere aittir.
Vergi ve ceza, vergi için mükelleflere rücu hakkı olmak üzere, kağıtları düzenleyenlerden alınır. Ayrıca bir belgeyi birden fazla kişi imzaladıysa, vergi ve cezanın hepsinden imzalayanlar sorumludur.
3. Damga vergisi nelerden ve kimlerden alınmaz?
Resmi kurumlarla kişiler arasında yapılan sözleşmeler için damga vergisini yalnızca kişiler öder. Ancak bununla sınırlı değil.
Yukarıda belirttiğimiz istisnalar kapsamında yer alan kişilerden ve düzenlenen belgelerden damga vergisi alınmaz.
4. Damga vergisini kim öder?
İstisnalar dışında, bir sözleşmenin tarafı olan herkes damga vergisi ödemekle yükümlüdür.
5. Damga vergisi ne için alınır?
Damga vergisi, bir sözleşmenin/belgenin geçerliliği kesinleştirir. Damga vergisi ödenen belge, geçerli ve kesinleşmiş bir belge durumuna geçer.
6. Damga vergisi hangi bankaya ödenir?
Damga vergisi ödemeleri anlaşmalı bankalar ile yapılabilir. Ancak listedeki bazı bankalar ile yalnızca www.gib.gov.tr üzerinden online olarak banka veya kredi kartı ile ödeme yapabilirsiniz.
7. Maaşlarda damga vergisi nasıl hesaplanır?
Maaşlarda uygulanan damga vergisi oranı binde 7,59 yani %0,759’dur. Maaşlarda damga vergisi hesaplama için bu oran kullanır ve brüt ücretten kesilir. Brüt ücrete %0,759 oranını uygulayarak damga vergisini hesaplayabilirsiniz.
8. Damga vergisi neye göre hesaplanır?
Damga vergisi, kanunda ilgili belge türü için belirtilen binde orana ya da vergi tutarına göre hesaplanır ve ödenir. Hesaplamalar farklılık göstereceği için Damga Vergisi Kanunu’ndan ilgili oranı ve tutarı bularak hesaplama yapmanız gerekir.
