Prime Esas Kazanç Nedir? Prim Nasıl Hesaplanır?

Prime esas kazanç, çalışanların SGK primleri hesaplanırken esas alınan brüt ücreti ifade eder. İş hayatında prime esas kazanç kavramını duymayan yoktur. Ancak zaman zaman ne anlama geldiği kafa karıştırabilir ve brüt maaş gibi farklı kavramlarla karıştırılabilir.

O nedenle sizler için bu kapsamlı yazıyı hazırladık. Bu yazımızda;

• “Prime esas kazanç nedir?
• SGK prim hesaplama yöntemleri neler?
• Prim hesaplanırken dahil edilen ve edilmeyen ödemeler neler?” gibi soruların hepsine ve çok daha fazlasına yanıt veriyoruz.

Prime esas kazanç konusunda soru işaretlerini gidermek için okumaya devam edin.

Prime Esas Kazanç Nedir? Ne Anlama Gelir?

Prime esas kazanç; çalışanların brüt maaşına ve fazla mesai ücreti, prim, ikramiye gibi diğer ödemelere göre belirlenen ve SGK primlerinin hesaplandığı kazanç tutarıdır.

Prime esas kazanç; SGK prim hesaplamasında, emeklilik gibi haklarının belirlenmesinde esas alınır. Ayrıca alt ve üst sınır (taban/tavan) söz konusudur.

Prime esas kazanç, “PEK” şeklinde kısaltılmış olarak da karşınıza çıkabilir.

Peki sigorta primi hesaplamasında esas alınıyorsa sigorta primi ne demek kısaca bahsedelim: Sigorta primi, çalışanların sağlık hizmetlerinden yararlanması ve ileride emekliliğe hak kazanması için devlete düzenli olarak ödenen ücreti ifade eder.

Prim Hesaplama Nasıl Yapılır?

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 80. maddesine göre prime esas kazançların hesabında;

1. Hak edilen ücretlerin,
2. Prim, ikramiye gibi o ay yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların,
3. İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin, brüt toplamı esas alınır.

Temel olarak formül şu şekilde düşünülebilir:

Çalışanın günlük ücreti x çalışılan gün (yani tam ay çalışan sigortalılar için 30)

2025 yılı asgari ücret tutarına göre düşünecek olursak en az prime esas kazanç, aylık olarak 866,85 x 30 = 26.005,50 TL’dir.

Bir de tavan/taban sınırlardan söz etmiştik. Hesaplamada bunlar da göz önünde bulundurulmalı.

Buna göre 2025 yılı için primine esas kazanç sınırları:

• Aylık kazanç alt sınırı = 26.005,50 TL
• Aylık kazanç üst sınırı = 195.041,40 TL

SGK Prim Hesaplama Yöntemleri Nelerdir?

SGK primi hesaplarken bazı oranları ve parametreleri hesaba katmanız gerekir. Böylece ödenecek tutar belirlenir.

SGK prim hesaplaması yaparken brüt maaş ile belirlenen prim oranları hesaplanır. Brüt maaş ise çalışanın eline geçen net maaş ve buna çeşitli vergi gibi kesintilerin eklenmesi ile bulunur.

Buna göre asgari ücret ve SGK prim hesaplamaları şu şekildedir:

• Günlük brüt asgari ücret (alt sınır) = 866,85 TL
• Aylık brüt asgari ücret = 26.005,50 TL

• Sigorta primi işçi payı (%14) = 3.640,77 TL
• Sigorta primi işveren payı %4* indirim ile (16,75) = 4.355,92 TL
• İşsizlik sigortası işçi payı (%1) = 260,06 TL
• İşsizlik sigortası işveren payı (%2) = 520,11 TL

*15 Ocak 2025’teResmi Gazete’de yayımlanan kanun ile 5 puanlık prim teşviki 4 puana düşürüldü.

2025 Yılında SGK Prim Ödemeleri Ne Kadar?

2025 SGK prim oranları ve asgari ücret üzerinden (brüt 26.005,50 TL) tutarları aşağıdaki gibidir:

• Sigorta primi işçi payı (%14) = 3.640,77 TL
• Sigorta primi işveren payı %4 indirim ile (16,75) = 4.355,92 TL

• İşsizlik sigortası işçi payı (%1) = 260,06 TL
• İşsizlik sigortası işveren payı (%2) = 520,11 TL

Ayrıca;

• Günlük brüt asgari ücret (alt sınır) = 866,85 TL
• Günlük kazanç üst sınır = 6.501,38 TL

• Aylık kazanç alt sınırı = 26.005,50 TL
• Aylık kazanç üst sınırı = 195.041,40 TL

SGK Prim Ödemelerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

SGK prim ödemeleri yasal bir zorunluluk. SGK prim ödemelerinde yapılan hatalar, hem işverenin ceza almasına hem de çalışanın ileride emeklilik gibi haklarını alırken sorunlarla karşılaşmasına sebep olabilir.

İşte SGK prim ödemelerinde dikkat edilmesi gereken noktalar:

Ödeme tarihlerini aksatmayın

Sigorta primleri, işverenler tarafından ayın son gününe kadar ödenmeli. Ödemeler gecikince gecikme zammı ve cezası uygulanır.

Ayrıca prim ödemelerindeki gecikmeler nedeniyle çalışanlar sağlık gibi önemli sigorta hizmetlerinden faydalanırken sorun yaşayabilir.

Doğru hesaplama yapın

Prime esas kazanç hesaplanırken esas alınan ücret, prim oranları vb. doğru ve titizlikle hesaplanmalı. Tıpkı asgari ücret gibi sigorta prim oranlarında da değişiklikler yapılır.

Örneğin %5’lik işveren payı indirimi Şubat 2025'ten itibaren %4 olarak uygulanacak. Bu gibi değişikliklere dikkat ederek hesaplamaları güncel yasalara uygun şekilde hesaplayın.

Mevzuata uygun ödeme yapın

SGK primi tavan/taban sınırları, brüt maaş, prim oranları, teşvikler… Tüm bu parametrelerde yapılan değişiklikler, işverenler ödeyeceği primi de etkiliyor.

Bunun yanında aynı zamanda herhangi bir usulsüzlük sonucu hem maddi yaptırım hem de hukuki sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Bundan kaçınmak için güncel mevzuata uygun ödeme yaptığınızdan emin olun.

Ek ödemeleri ekleyin

Bahsettiğimiz gibi prime esas kazanç, brüt maaş demek değildir. Brüt maaştan farklı olarak bazı ek ödemeleri de içerir. O nedenle sizin de hesaplamalarda bu ek ödemeleri dikkate almanız gerekir.

Fazla mesai ücretler, primler, ikramiyeler vs. SGK prim ödemesini etkileyecek ek ödemeleri mutlaka kontrol edin ve gerekli durumlarda hesaplamaya eklemeyi unutmayın.

Bunların dışında

• çalışanların işe başlangıç ve çıkış tarihleri gibi tarihlerin SGK’ya doğru bildirilmesi,
• teşvik ve indirimler ve bunların güncel şartları,
• eski prim borçlarının yapılandırılması gibi pek çok nokta göz önünde bulundurulmalı.

Çalışan Yönetiminiz Biz’de!

Çalışanlarınıza ait iş sözleşmesi, işe giriş, maaş kayıt gibi belgeleri Bizim Hesap’a yükleyebilir, işlemler için Bizim Muhasebeci ile muhasebecinize toplu olarak aktarabilirsiniz.

Prim Hesaplanırken Dahil Edilen ve Edilmeyen Ödemeler

Prim hesaplarken bazı ek ödemeleri eklemeniz gerektiğinden bahsetmiştik. Bu noktada hangi ek ödemelerin dahil edilip edilmediği kafa karıştırıcı olabilir.

Prime hesabına dahil edilen ek ödemeler ise prime esas kazanç ve kısmen prime esas kazanç olarak ayrılır. Gelin detaylara bakalım:

Prime esas kazanca dahil ödemeler

Prime esas kazanç hesaplamasına dahil edilen ödemeler şunlardır:

• Asıl ücretler
• Ek mesai ücretleri
• Ücretin eklentileri (örneğin prim ve ikramiyeler)
• İstirahat döneminde ödenmesi gereken ücretler
• Yıllık izin ücreti
• İzin harçlığı
• Diğer ödemeler (ek tazminat vb.)

Kısmen prime esas kazanca dahil ödemeler

Bunlar da bazı koşullar sağlandığında prime esas kazanca dahil edilen ödemelerdir. Şu şekilde sıralanabilir:

• Yemek ücretleri
• Çocuk zammı
• Aile zammı
• Özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payı için ödenmesi gereken tutarlar

Koşulların detaylarına SGK Prime Esas Kazanç Miktarları sayfasından ulaşabilirsiniz.

Prime esas kazanca dahil olmayan ödemeler

Son olarak prime esas kazanca dahil edilmeyen ödemeler var. Onlar da şu şekilde:

• Ayni yardımlar
• Görev yollukları
• Ölüm, doğum, evlenme yardımları
• Kıdem tazminatı
• İhbar tazminatı
• Kasa tazminatı

Görüldüğü üzere prime esas kazanç hesaplamasında dikkat edilmesi gerekiyor. Örneğin bazı ödemelerin prime esas kazanca dahil edilip edilmeyeceği hesaplamalar sonucunda belirlenir.

O nedenle bir uzmandan yardım atmak faydalı olabilir.

Prime Esas Kazanç ve Brüt Ücret Arasındaki Fark Nedir?

Prime esas kazanç çoğu zaman brüt ücret ile karıştırılabiliyor. Brüt maaş, çalışanın maaşının hiçbir kesinti yapılmamış halidir.

Şu şekilde formül edilebilir:

Brüt maaş = net maaş + sigorta primi + işsizlik sigortası + gelir vergisi + damga vergisi

Oysa prime esas kazanç, brüt maaşın ve ek mesai ücreti, prim, ikramiye gibi diğer ödemelerin brüt toplamını ifade eder. Yani brüt maaştan farklı olarak bazı ek ödemeler de eklenerek hesaplanır.

Prime Esas Kazanç Üzerinden Prim Hesaplama Yöntemi

Prime esas kazanç, SGK primleri hesaplanırken esas alınan brüt tutardır. Peki prime esas kazanç üzerinden prim hesaplama nasıl yapılır?

Öncelikle brüt maaş ve SGK prim oranlarını bilmek gerekiyor.

1. Bir çalışanın günlük prime esas kazancı (yani brüt ücret + varsa ek ödemeler) 2 bin TL ise aylık prime esas kazancı 2.000 x 30 = 60.000 TL olarak hesaplanır.
2. Bu tutar, brüt maaş ve çeşitli ek ödemelerin toplamını kapsar. Aynı zamanda SGK primlerini hesaplarken kullanacağımız tutardır.
3. SGK prim oranları ise şu şekildedir: SGK primi işçi payı (%14), SGK primi işveren payı (16,75), İşsizlik sigortası işçi payı (%1), İşsizlik sigortası işveren payı (%2).
4. Bu oranlara göre prim hesaplarken şu formül kullanılır: Prime esas kazanç tutarı x ilgili prim oranı / 100

Bu şekilde prime esas kazanç tutarı üzerinden aylık prim hesaplamaları yapılabilir.

Prime Esas Kazanç ile Maaş Hesaplama Nasıl Yapılır?

Prime esas kazanç, brüt maaş ve bazı ek ödemelerin toplam brüt tutarını ifade ettiği için PEK tutarından SGK primleri gibi kesintiler ve ek ödemeler çıkarıldığında maaş hesaplanmış olur.

Bunun için

• Öncelikleri SGK primi işçi payları ve gelir vergisi ve damga vergisi gibi vergi kesintilerini toplayın.
• Varsa prime esas kazanca dahil edilen ek ödemeleri de toplayın.
• Prime esas kazanç tutarından bu kesintileri ve ödemeleri çıkarın.
• Çıkan tutar net maaşı gösterir.

Prime Esas Kazanç Tavanı ve Alt Sınırı Nasıl Belirlenir?

Prime esas kazanç tavan ve alt sınırı, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 82. maddesine göre belirlenir.

Buna göre

• günlük kazancın alt sınırı asgari ücretin otuzda biri,
• üst sınırı ise bu tutarın 7,5 katıdır.

Sıkça Sorulan Sorular