Gelir Vergisi Nedir? Ne Zaman Ödenir?

Gelir vergisi, bir yıl içinde elde ettiğiniz tüm kazançlar üzerinden devlete ödemeniz gereken bir vergi türü. Türkiye’de artan oranlı bir yapıyla hesaplanır. Yani geliriniz arttıkça ödemeniz gereken oran da yükselir.

Bu vergi türünü kimler, ne zaman ve nasıl öder? Gelir vergisiyle ilgili merak ettiklerinize yazımızdan ulaşabilirsiniz.

Gelir Vergisi Nedir ve Kimler Öder?

Gelir vergisi, gerçek kişilerin; ticari kazançlar, serbest meslek kazancı, kira (gayrimenkul sermaye iradı) gibi kaynaklardan elde ettikleri kazançlar için alan bir vergidir.

Türkiye'de gelir vergisi ödemekle yükümlü olanlar;

• Türkiye'de yerleşik olanlar (ikametgahı burada bulunanlar ya da 6 aydan fazla kalıcı olarak bulunanlar) ve
• Türkiye merkezli kurumlar adına yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarıdır.

Gelir Vergisine Tabi Kazanç Türleri Nelerdir?

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu, şu kazanç türlerini kapsar:

• Ticari kazançlar
• Zirai kazançlar
• Ücretler (maaş)
• Serbest meslek kazançları
• Gayrimenkul sermaye iratları
• Menkul sermaye iratları ve diğer kazanç ve iratlar

Gelir Vergisi Beyannamesi Ne Zaman Verilir?

Gelir vergisi beyannamesi, her yıl bir önceki yılın kazançları için 1 Mart ve Mart ayının son günü arasında verilir. Ancak 2025’te bu süre 7 Nisan’a kadar uzatılmıştır.

Beyannameyi GİB’in e-beyanname sistemi üzerinden ya da vergi dairesine şahsen verebilirsiniz. Dilerseniz bir mali müşavir desteğiyle de beyannameyi hazırlatıp gönderebilirsiniz.

Gelir Vergisi Oranları Nasıl Belirlenir?

Gelir vergisini artan oranlı tarifeye göre hesaplayabilirsiniz. Örneğin 2025 için örnek dilimler şöyle:

Görüleceği üzere daha yüksek kazançlarda yüzde oranı artıyor seviyelere çıkıyor.

Gelir Vergisi Ne Zaman ve Kaç Taksitte Ödenir?

Gelir vergisi ödemelerinizi iki eşit taksitte yapabilirsiniz. Gelir vergisi taksit ödeme süreleri şu şekildedir:

• 1. taksit:1-31 Mart
• 2. taksit:1-31 Temmuz

Vergi ödemelerini GİB’in internet sitesi üzerinden, anlaşmalı bankaların mobil ya da internet şubelerinden, kredi kartıyla ya da vergi dairesi üzerinden gerçekleştirebilirsiniz.

Süreyi geciktirmeniz durumunda gecikme faizi veya çeşitli cezalarla karşılaşabilirsiniz. Bu nedenle ödemeyi zamanında tamamlamalısınız.

İlginizi çekebilir: 2025 Yılı Vergi Son Ödeme Tarihleri ve Önemli Detaylar

Gelir Vergisinden Hangi İndirimler Yapılabilir?

Gelir vergisi beyannamesi verirken belirli harcamaları matrahınızdan indirebilirsiniz ve bu size ciddi bir vergi avantajı sağlayabilir. 2025 yılı içerisinde geçerli olan bazı önemli indirimleri şöyledir:

Hayat ve şahıs sigorta primleri

Kendiniz, eşiniz veya küçük çocuklarınıza ait birikim amaçlı hayat sigorta primlerinin %50’si; hastalık, kaza, ölüm gibi kapsamlı sigorta primlerinin tamamı indirim konusu yapılabilir.

Şirketin Türkiye’de yerleşik olması ve primin beyan edilen gelirin %15’ini geçmemesi gibi şartlara dikkat etmelisiniz.

Eğitim ve sağlık harcamaları

Kendinize, eşinize veya çocuğunuza yönelik yaptığınız eğitim ve sağlık giderlerini bu noktada kullanabilirsiniz. Belirlenen şartları sağlıyorsanız gelir matrahından düşebilirsiniz.

Bağış ve yardımlar

Kanunda belirtilen kurumlara ve belirli oranlarda yapılan nakdi ve ayni bağışlar da vergi matrahından indirilebilir. Bu oran genelde beyan edilen gelirin %5’i ile sınırlı tutulur.

Ancak kalkınmada öncelikli bölgelerde %10’a kadar çıkabilir.

Özel indirimler ve istisnalar

Engellilik indirimi tutarları (birinci derece için 9.900 TL, ikinci derece için 5.700 TL, üçüncü derece için 2.400 TL) ya da taşınmaz satışına bağlı değer artış kazançlarında 120.000 TL’ye kadar istisna gibi kalemler gelir vergisinden düşülebilir.

Kira gelirleri

Konut kira gelirlerinde 47.000 TL’ye kadar olan tutar vergiden muaf tutulur. Bu getiriyi düşebilirsiniz.

İlginizi çekebilir: Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler (KKEG) Nelerdir?

Gelir Vergisi Hesaplama Yöntemleri Nelerdir?

Gelir vergisini hesaplarken vergi dilimleri, matrah ve indirimler devreye girer. Türkiye’de 2025 yılı için belirlenen artan oranlı vergi tarifesi şu şekildedir:

• 158.000 TL’ye kadar olan kazançta %15,
• 158.000-330.000 TL arası kısım %20,
• 330.000-1.200.000 TL arası kısım %27,
• 1.200.000-4.300.000 TL arası kısım %35,
• 4.300.000 TL ve üzeri kazançta ise %40 oran uygulanır.

Vergi matrahını hesaplamak için yıllık gelirden indirimleri düşüp kalan tutar ile ilgili dilimlere göre oranla çarpabilirsiniz. Gelin bir örnek ile açıklayalım:

Diyelim vergi matrahınız 330 bin TL.

• Bunun ilk kısmı yani 158 bin TL’lik bölümü %15’ten;
• geri kalanı ise (yani 330 – 158 = 172 bin TL’si) %20’den hesaplanır ve vergilendirilir.

Gelir Vergisi Beyannamesi Hangi Belgelerle Verilir?

Gelir vergisi beyannamesi verirken hem kazançlarınızı hem de hak ettiğiniz indirimleri doğru ve eksiksiz beyan etmeniz gerekir. Bu yüzden elinizde bulunması gereken belgeler şunlar:

• Gelir kaynaklarını kanıtlayan belgeler: Maaş bordroları, kira sözleşmesi ya da faiz-temettü ödemelerine dair banka dekontları gibi gelirini gösteren her belgeyi hazır tutmalısınız.
• Gider ve indirim belgeleri: Eğitim, sağlık masrafları, sigorta primleri gibi indirime hak kazandıran harcamaların faturaları veya makbuzları beyannameye eklenmeli.
• Yatırım ve sermaye gelir belgeleri: Hisse alım-satım, gayrimenkul satışı gibi gelirleri belgeleyecek sözleşmeler veya dekontlar da lazım olabilir.
• İndirim/istisna belgeleri: Bağış makbuzları, sigorta poliçeleri gibi indirimleri destekleyen evrakları kaçırmamalısınız.

Tüm bu belgeleri dijital ortamda e-Beyanname ya da Hazır Beyan Sistemine yükledikten sonra süreci tamamlayabilirsiniz.

Gelir Vergisi Beyanında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Gelir vergisi beyanında dikkat etmeniz gereken noktalardan bazıları şunlardır:

• Doğru belge seçimi: Gelir ve gider kalemlerini belgelerle netleştirin. Eksik ya da belgesiz beyanda bulunmanın cezası olabilir.
• Sistem üzerinden gönderim: GİB’in Hazır Beyan Sistemi'ne e-Devlet, kullanıcı kodu ya da internet vergi dairesi şifresiyle giriş yaparak beyannameni doldurabilir ve elektronik olarak gönderebilirsiniz.
• İndirimlerin güncelliği: Sigorta, eğitim ve bağış gibi sağlanan indirimler her yıl değişebilir. Güncel düzenlemeleri takip ederek indirim ve istisna hakkınızdan en iyi şekilde faydalanabilirsiniz.
• Zamanında teslim: Beyannamenin ve ödemelerin süresinde yapılması çok kritiktir. Aksi halde gecikme faizi ya da vergisel ceza riski oluşabilir.

Gelir Vergisi Ödemesi İnternetten Nasıl Yapılır?

Artık vergi ödemelerinde dijital platformlar büyük kolaylık sağlar. İşte internetten vergi ödeme adımları:

1. GİB’in İnteraktif Vergi Dairesi veya Hazır Beyan Sistemi üzerinden verginizi görüntüleyin ve tahakkuk fiş numaranız veya belge numarasını alın.
2. Bu numarayı kullanarak e-Devlet üzerinden ya da bankanın online sisteminden ödeme işlemini başlatabilirsiniz.
3. Bazı bankaların mobil uygulamalarında beyanname üzerindeki barkodu okutabilir ya da belge numarasını girerek hızlıca ödeme yapabilirsiniz.

Bu yöntemlerle vergi dairesine gitmeden ve sıra beklemeden verginizi ödeyebilirsiniz. Ayrıca ödeme sonrası dekontu e-Devlet veya sistem üzerinden alabilirsiniz.

Gelir Vergisini Geç Ödeme Durumunda Ne Olur?

Gelir vergisini zamanında ödemezseniz geciken her bir gün için gecikme zammı uygulanır. Ayrıca vergi cezası da kesilebilir. Bu durum hem vergi sicilini olumsuz etkiler hem de ileride yapılacak işlemlerde karşınıza sorun olarak çıkabilir.

Zamanında ödeme yaparak hem maddi kayıptan hem de cezai yaptırımlardan kaçınmanızı tavsiye ederiz.

Gelir Vergisi Tahsilatı Hangi Kurum Tarafından Yapılır?

Gelir vergisinin tahsilatını Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) yürütür. Ödemeleri GİB sistemi, anlaşmalı bankalar veya vergi daireleri üzerinden yapabilirsiniz.