Sigorta primi, kişilerin veya kurumların belirli risklere karşı güvence sağlayan sigorta hizmetlerinden yararlanabilmek için her ay düzenli olarak ödediği ücrettir. Bu ödeme, hem sosyal güvenlik sisteminde hem de özel sigorta ürünlerinde temel bir bileşen olarak öne çıkar.
Sürekli duyuyoruz ama tam olarak nedir bu sigorta primi ve nasıl hesaplanır? Gelin birlikte inceleyelim.
Sigorta Primi Nedir?
Sigorta primi, bireylerin veya kurumların sigorta kapsamına alınabilmesi için belirli aralıklarla gerçekleştirdiği zorunlu ya da isteğe bağlı ödemelerdir. Bu primler;
- hayat sigortası,
- trafik sigortası,
- konut sigortası,
- sağlık sigortası gibi farklı ürün türlerine göre değişiklik gösterir.
İşverenler açısından ise özellikle SGK kapsamında çalışanlar için ödenen işveren payı, çalışan payı ve işsizlik sigortası gibi bileşenlerle birlikte değerlendirilir.
Sigorta primi tutarları; sigorta teminatlarının kapsamına, kişinin yaşı, mesleği, sağlık durumu, gelir seviyesi gibi birçok faktöre bağlı olarak belirlenir. Aynı zamanda yasal düzenlemeler ve asgari ücret gibi ekonomik göstergeler de prim tutarlarında etkili olur.
Sigorta Primi Nasıl Hesaplanır?
Sigorta primi hesaplama işlemi; kamu sigortalarında (SGK) farklı; özel sigortalarda farklı yöntemlerle gerçekleştirilir. Ayrıntılandırmak gerekirse sigorta primi şöyle hesaplanır:
1. Brüt Ücretin Belirlenmesi
Sigorta primi hesaplamasında ilk adım, çalışanın brüt maaşının belirlenmesidir. Brüt ücret, net maaşa ek olarak SGK primleri, vergiler ve diğer kesintileri içeren toplam ücrettir.
2. SGK Primi Oranının Tespiti
2025 yılı itibariyle SGK prim oranı işçi ve işveren toplamı %37,75’tir. Bu oran;
- %14 işçi payı (emeklilik, sağlık vb.)
- %20,75 işveren payı
- %3 işsizlik sigortası (işçi: %1, işveren: %2)
şeklinde dağılır.
3. Brüt Ücretle Çarpma
Prim tutarı, brüt ücret ile yukarıdaki oranların çarpılmasıyla bulunur. Örneğin, 30.000 TL brüt maaş alan bir çalışanın işçi SGK primi:
30.000 TL x %14 = 4.200 TL olur. Aynı hesapla işveren payı da bulunur.
4. Özel Sigortalar için Kişisel Bilgiler
Hayat veya sağlık sigortası gibi özel sigortalarda yaş, cinsiyet, sağlık durumu, teminat miktarı gibi unsurlar üzerinden bireysel risk skoru belirlenir. Bu skor, sigorta şirketleri tarafından hesaplanarak kişiye özel prim teklifi sunulur.
5. Ek Teminatlar ve İndirimler
Sigorta poliçesine eklenen
- asistans hizmetleri,
- genişletilmiş teminatlar ya da
- uzun süreli poliçeler, prim miktarını artırabilir.
Öte yandan, tek seferde ödeme, aile indirimi veya kampanyalar sayesinde prim tutarlarında düşüş sağlanabilir.
Brüt Maaş ve Sigorta Primi İlişkisi Nedir?
Brüt maaş, çalışanın işverenden hak ettiği toplam maaştır ve net maaş hesaplanmadan önceki tüm vergileri ve yasal kesintileri kapsar. Bu kesintilerin başında ise sigorta primi gelir. Sigorta primi hesaplamalarında brüt ücret temel alınır.
Brüt maaş ne kadar yüksekse; hem çalışan hem de işveren tarafından ödenecek sigorta primleri de o oranda artar. Örneğin, 2025 yılı itibarıyla brüt maaşı 30.000 TL olan bir çalışan için hesaplanan sigorta primi, brüt maaşı 15.000 TL olan bir çalışana göre neredeyse iki kat fazladır.
Bu nedenle, brüt maaş sigorta priminin belirleyicisi olarak önemli bir role sahiptir.
Öte yandan brüt maaş üzerinden yapılan prim ödemeleri, SGK nezdinde çalışanın emeklilik prim günleri, bağlanacak emekli maaşı ve sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkını doğrudan etkiler.
Daha yüksek brüt maaş daha fazla prim ödemesi anlamına gelirken aynı zamanda daha yüksek sosyal güvence de sağlar.
İlginizi çekebilir: Prime Esas Kazanç Nedir? Prim Nasıl Hesaplanır?
Sigorta Primi İşveren ve Çalışan Arasında Nasıl Dağıtılır?
Sigorta primi, yalnızca çalışanın değil işverenin de sorumluluğundadır. Türkiye’de SGK mevzuatına göre sigorta primi hem çalışan hem de işveren tarafından belirli oranlarda ödenir ve bu oranlar yasalarla sabitlenmiştir.
Dağılım şu şekildedir:
Çalışan Payı:
Çalışanın brüt maaşı üzerinden %14 oranında SGK primi kesilir. Ayrıca %1 oranında işsizlik sigortası primi ödenir. Bu kesintiler, çalışanın maaş bordrosuna yansır ve işveren tarafından devlete iletilir.
İşveren Payı:
İşveren, çalışanın brüt maaşı üzerinden %20,75 oranında SGK primi öder. (İndirim hakkı kazanıldığında bu orana %4’lük bir indirim uygulanır ve %16,75 olarak hesaplanır.) Buna ek olarak %2 oranında işsizlik sigortası primi de işveren tarafından karşılanır.
Yani toplamda %37,75’lik bir sigorta primi ödemesi yapılır ve bunun %15’i çalışan tarafından, kalan %22,75’i ise işveren tarafından ödenmiş olur.
Bu dağılım, hem sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini sağlar hem de çalışan haklarını korur.
Bu noktada işverenin yükümlülüğü sadece kendi payını ödemekle sınırlı değildir. Aynı zamanda çalışandan kesilen prim tutarlarını da doğru bir şekilde tahakkuk ettirip SGK’ya bildirme sorumluluğu vardır.
Bu işlemler eksik ya da hatalı yapıldığında hem işveren hem de çalışan ciddi mağduriyetler yaşayabilir.
Sigorta Priminde Kesintiler Nelerdir?
Sigorta priminde yapılan kesintiler, brüt maaş üzerinden gerçekleşir ve çeşitli kalemlere ayrılır. Bu kesintiler yalnızca sosyal güvenlik sistemiyle sınırlı değildir. Aynı zamanda çalışanın emeklilik hakkı, işsizlik desteği ve sağlık hizmetlerine erişimi gibi alanlara katkı sağlar.
Çalışandan yapılan kesintiler:
- SGK İşçi Primi (%14): Emeklilik, sağlık ve sosyal yardımları kapsar. Bu oran brüt maaş üzerinden alınır.
- İşsizlik Sigortası Primi (%1): İşten çıkarılma durumunda çalışanın işsizlik maaşı alabilmesini sağlar.
- Gelir Vergisi ve Damga Vergisi: Maaşla birlikte hesaplanan ancak net maaşı düşüren diğer kesintilerdir. Sigorta primine doğrudan dahil olmasa da toplam kesinti tutarını artırır.
İşverenden yapılan kesintiler:
- SGK İşveren Primi (%20,75): Çalışanın sosyal güvenliğini destekleyen bu kesinti, işverenin brüt maaş üzerinden yaptığı zorunlu ödemedir.
- İşsizlik Sigortası İşveren Payı (%2): İşverenin katkısıyla çalışanların işsizlik güvencesi sağlanır.
Bu kesintilerin tümü devletin sunduğu sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla toplanır. Ayrıca bazı sektörler ya da teşvikli bölgelerde işveren primi oranlarında indirimler uygulanabilir.
Bu da işveren maliyetini azaltırken istihdam teşviklerine katkı sağlar.
Sigorta Primi Gün Sayısı Ne Anlama Gelir?
Sigorta primi gün sayısı, bir çalışanın sosyal güvenlik sistemine dahil olarak kaç gün boyunca prim ödediğini gösteren sayısal bir ifadedir. Gün sayısı;
- emeklilik yaşı,
- emekli aylığı hesaplaması,
- kıdem tazminatı hakkı ve
- sağlık hizmetlerinden yararlanma durumu gibi birçok yasal hakkın temel belirleyicisidir.
Türkiye’de emeklilik için belirli bir yaş, prim gün sayısı ve sigortalılık süresi şartı aranmaktadır.
Örneğin, 7.200 gün prim ödemesi yapmış bir kişi, yaş şartı da uygunsa emekli olma hakkını elde eder. Bu nedenle düzenli ve eksiksiz prim bildirimi, uzun vadeli haklar açısından büyük önem taşır.
Sigorta Priminde Teşvik ve İndirimler Var mı?
Devlet çeşitli alanlarda sigorta primi teşvikleri ve indirimleri uygulamaktadır. Bu uygulamalar, hem işverenleri istihdama teşvik etmek hem de kayıt dışı çalışmayı önlemek amacıyla yürürlüğe konulmuştur.
Başlıca sigorta primi teşvikleri şunlardır:
- 4 Puanlık SGK Prim Teşviki: İşverenlere, primlerin işveren payı üzerinden %4 oranında indirim uygulanır. (İlgili haber için: SGK’da 5 Puanlık Prim İndirimi 4 Puana Düştü: İşverenler İçin Yeni Dönem)
- İlave İstihdam Teşviki (6111 sayılı yasa): Yeni işe alınan ve belirli koşulları sağlayan sigortalılar için işveren primlerinin bir bölümü devlet tarafından karşılanır.
- Genç, kadın ve engelli istihdamı teşvikleri: Bu kapsamlarda işe alınan kişiler için işverenin SGK yükü belirli süreler boyunca devlet tarafından azaltılır ya da tamamen karşılanır.
Bu teşviklerden yararlanabilmek için SGK bildirimlerinin eksiksiz yapılması, e-bildirge sisteminde gerekli başvuruların yapılması ve yasal yükümlülüklerin zamanında yerine getirilmesi gerekir.
Asgari Ücretle Sigorta Primi Ne Kadar?
2025 yılı itibarıyla brüt asgari ücretin 26.005,50 TL olduğu için SGK primleri şu şekilde hesaplanabilir:
Çalışan (işçi) payı:
- %14 SGK primi: 3.640,77 TL
- %1 işsizlik sigortası: 260,06 TL
- Toplam: 3.900,83 TL işçiden kesilir.
İşveren payı:
- %16,75 SGK primi (4 puanlık indirim uygulanırsa): 4.355,92 TL
- %2 işsizlik sigortası: 520,11 TL
- Toplam: 4.876,03 TL işveren tarafından ödenir.
Bu hesaplama, 4 puanlık teşvikten faydalanılmadığı varsayılarak yapıldı. Aksi halde %20,75 SGK primi ödeneceği için işçi maliyeti daha fazla olacaktır.
SGK Prim Oranları Yıllara Göre Nasıl Değişti?
SGK prim oranları genel olarak sabit kalsa da asgari ücretteki artışlar prim tutarlarını doğrudan etkiler. Prim oranları genellikle şu bantlarda seyreder:
- İşçi Payı: %14 (sabit)
- İşveren Payı: %16-22,75 (teşviklere bağlı değişebilir)
- İşsizlik Sigortası: İşçi %1 – İşveren %2
Ancak brüt asgari ücretin her yıl artmasıyla birlikte, bu oranlar üzerinden hesaplanan toplam prim tutarı da yükselmiştir.
Örneğin 2020 yılında ilk altı ayda 5.004 TL olan brüt asgari ücret üzerinden ödenen toplam SGK primi 846,13 TL civarındayken 2025'te bu tutar 8.000 TL’ye yaklaşmaktadır.
Görüleceği üzere oran sabit kalsa da yük artıyor.
İlginizi çekebilir: Bir Personelin İşletmeye Maliyeti Nasıl Hesaplanır?
Sigorta Primi Eksik Yatırılırsa Ne Olur?
Sigorta primlerinin eksik yatırılması hem çalışan hem işveren açısından ciddi sonuçlar doğurur:
Çalışan açısından:
- Emeklilik tarihi gecikir.
- Sağlık hizmetlerinden yararlanma süresi kesintiye uğrayabilir.
- İş kazası ya da hastalık durumunda hak kaybı yaşanabilir.
İşveren açısından:
- SGK tarafından ceza uygulanır.
- Eksik bildirim durumunda geriye dönük faizli prim tahsilatı yapılır.
- Teşviklerden yararlanma hakkı iptal edilebilir.
- Ceza tekrarlanırsa denetim riski artar.
Bu nedenle sigorta primlerinin eksiksiz ve zamanında yatırılması, tüm taraflar için yasal ve finansal bir zorunluluktur.
