Her işletmede, farklı sayıda ve pozisyonda çeşitli personeller bulunur. Personellerin işletmelere maliyetleri ise aylık hakedişlerinden farklı olarak hesaplanır. Çalışanın eline geçecek net maaşın yanında birçok farklı kalemin ve olası durumun dikkate alınması gerekir. Bu yazımızda personellerinizin işletmenize olan maliyetlerini hesaplama konusunda ihtiyaç duyabileceğiniz birçok bilgiye ulaşabilirsiniz.
İşçinin Sigorta Maliyetini Hesaplamak için Neler Gerekir?
Personellerin, işletmelerden çalışmalarının karşılığı olarak haftalık, aylık ya da farklı aralıklarla aldıkları ödemelere maaş denir. Asgari ücret ise bir çalışana ödenebilecek en düşük maaş sınırını ifade eder. Personellerin işverene maliyeti hesaplanırken kişiye ödenen maaş merkeze alınır. Vergilendirme, harçlar, sigorta primi gibi işverenin sorumluluğuna giren her kalemin dahil olduğu gider ise “işveren maliyeti” olarak isimlendirilir. Kısacası işveren sadece net ücretin ödenmesiyle yükümlü değildir. Maliyet hesaplamasına personele iş sözleşmesinde belirtilen tüm sosyal olanakların işletmeye olan bedeli, primler ve fazla mesailer gibi ek ücretlendirmeler de dahil edilmelidir. Hesaplamalar yapılırken maaş, fazla mesai ya da primden doğan ödemelerin brüt maaşa eklenir. Net maaş çalışanın eline geçen ücrettir. Brüt maaş ise herhangi bir kesinti yapılmadan önceki tutara verilen addır. Buna göre 2022 yılı asgari ücretine göre bir işçinin işverene maliyet hesaplaması şu şekildedir.
- Asgari Ücret (Brüt): 6.711,00 TL
- İşveren SGK Primi (%15.5): 1003,01 TL
- İşsizlik Sigortası İşveren Primi (%2): 129,42 TL
- Toplam Maliyet: 7.602,43 TL
Maliyet hesaplamasının ilk adımı brüt maaşı hesaplamaktır. Brüt maaş hesaplaması yapılırken net maaşa SGK işçi primi, işçi işsizlik sigorta primi, damga ve gelir vergisi eklenir. Brüt maaş elde edildikten sonra bu tutar üzerinden işverenin ödenmesi gereken sigorta primi ve işveren işsizlik sigortası payı hesaplanır. İşçinin işletmeye olan maliyetini hesaplarken işçiye yapılan aylık ya da yıllık yol, yemek yardımları da işleme dahil edilmelidir. Ayrıca işveren olarak personele sağlanan diğer sosyal olanaklar (eğitimler, ofis içi ya da dışı etkinlikler) da unutulmamalıdır. Özellikle işletmenin ticari başarısını artırmak için yapılan her bütçe çalışmasında; gelir gider dengesini doğru kurabilmek, kaynakları doğru yönetebilmek için personele ayrılan dilimin analizi yüksek önem taşır. Hemen her işletme için giderler arasında en büyük payı oluşturan personel maliyeti, sadece yasal sorumlulukları doğru şekilde yerine getirmek için değil aynı zamanda işletmenin ticari rotasını belirlemek için de kullanılır. Bu anlamda bütçe planlaması açısından işçi maliyeti hesaplanırken sadece temel kalemler değil işverenin personele yaptığı tüm ödemelerin işleme dahil edilmesi gerekir.
İşçilerin SGK Maliyetleri Hesaplanırken Dikkate Alınacak Önemli Noktalar
Sosyal Güvenlik Kurumu çalışanların iş kazası, hastalık, doğum, işsizlik, yaşlılık, ölüm ya da meslek hastalığı gibi durumlarda gerekli olan sosyal yardımı sağlar. Bu sorumluluklarını yerine getirebilmek için hem işverenin hem de çalışanın belli bir miktarda prim ödemesini şart koşar. Prim ödemelerine esas oluşturacak tutar ise işverenin hesaplamaları ile belirlenir. İşverenin kuruma bildireceği prim tutarı, tavan tutardan düşük taban tutardan yüksek olamaz. Tavan prim tutarı asgari ücrete göre belirlenir, taban prim tutarı için ise kurumun içinde bulunan yıla göre koyduğu güncel sınırı takip etmek büyük önem taşır. SGK maliyeti hesaplanırken çalışanın ve işverenin ödeyeceği prim tutarları, personelin kazancına göre şekillenir. Primler belirlenirken kazançlar üç temel başlık altında değerlendirilir:
- Ücretler: Çalışanın çalışma karşılığı aylık olarak aldığı maaş ve yıllık izin ödemesi gibi temel ödemeler
- Primler: İşverenin çalışanı motive etmek, başarının devamlığını sağlamak için verdiği ek ödemeler
- İkramiyeler: Personele özel günlerde ya da yılın belli dönemlerinde verilen maaş ya da prim harici ödemeler
Çalışana yapılan toplam ödemenin prime esas kazanç üst sınırını geçmesi durumunda primlendirme sadece tabana kadar olan kısım için gerçekleşir. 31.12.2022 tarihe kadar geçerli olan üst sınır, asgari ücretin 7.5 katı olarak belirlenmiştir. Bunun yanında asgari ücretle çalışan personellerin maliyet hesaplamaları sırasında, vergi istisnası uygulamasını da dikkate almak gerekir. AGİ uygulamasının sona erdiren vergi istisnasına göre asgari ücrete kadar olan aylık kazançtan gelir ve damga vergisi alınmaz. Ancak çalışan asgari ücretten yüksek kazanca sahipse bu kazançtan asgari ücret çıkarılarak ödenecek prim tutarları belirlenir. Personel maliyetinin doğru şekilde yapılabilmesi için prime esas olan ücretlerin ya da prime tabi tutulmayan kazançların iyi bilinmesi gerekir. Yemek ücretinin nakdi verilmesi durumunda verilen yardım brüt ücrete dahil olur ve prime esas kazanç olarak işlem görür. İşletme personellerine yemekhane yardımı yapıyorsa bu ayni yardım olarak değerlendirilir ve SGK primi kesintisi yapılmaz. Eğer işveren personeline yemek kartıyla yardım ediyorsa ödenen günlük bedel, belirlenen üst sınırı aşmadığı sürece SGK primi söz konusu değildir. Aynı durum yol, kira ve yakacak gibi sosyal yardımlar da mevcuttur.
İşverenler için Bir Personelin Toplam Maliyeti
Her işletmenin personeliyle yapacağı iş sözleşmesi, aylık ve yıllık olarak personeline ödemeyi planladığı maaş, maaşın brüt ya da net ödenmesi, işletmenin vizyonu ve sunduğu sosyal olanaklarla beraber personel maliyeti kuruma göre farklılık gösterir. Personelin deneyimi, sahip olduğu yetenekler, yapılan iş sözleşmesine göre verilen yan haklar, çalışana aylık olarak ödenecek maaşın belirlenmesinde dikkat edilen noktalardır. Maaş tutarı ise personelin ödeyeceği gelir vergisi oranını belirler. Çalışanların aldıkları maaşlar gelir vergisine tabidir. İşverenler ise çalışanları adına bu gelir vergisini ödemekle yükümlüdür. Bu nedenle personelin toplam maliyeti belirlenirken çalışanın dahil olduğu vergi dilimi de önem taşır. Maliye Bakanlığınca belirlenen vergi dilimleri 12 ayı kapsayacak şekildedir. Çalışanın dahil olduğu vergi dilimini ve yıllık toplam kazancı düşünüldüğünde, yılın hangi döneminde hangi vergi dilimine tabi olacağını bilerek planlama yapılmalıdır. İşverenin çalışanı adına ödeyeceği gelir vergisi, belirlenen dilimlere göre farklı oranlara göre hesaplanır. Bu oranlar %15 ile %40 arasında değişiklik gösterir. Vergi dilimin takibi ve gerekli primin ödenmesi işverenin sorumluluğundadır. Personelin vergi diliminin değişmesi, brüt ücretinin yükselmesine neden olur. İş sözleşmesi net maaş üzerinden yapılmışsa, vergi dilimi değişikliğinde toplam personel maliyetinde de artış söz konusu olur.
Toplam maliyet hesaplaması yapılırken prime esas olan kazançlar kadar prime tabi olmayan kazançları da bilmek önemlidir. Ayni yardımlar, görev yollukları, kıdem tazminatı, evlenme, doğum ya da ölüm yardımları, vergi istisnasını aşmamak kaydıyla çocuk zammı gibi kalemler SGK prim hesaplamasına dahil edilmez. SGK primine hak edildiği değil sadece ödendiği ay söz konusu olan bazı yardımlar da vardır. Bu yardımlar nakit şekilde ödendiği durumlarda sadece ödendiği ay için prim hesaplamasına dahil edilir. Afet, kira, giyecek, yakacak, taşıt, kreş gibi yardımlar nakit olarak ödendiği koşulda işverenin toplam maliyet hesaplaması yükselecektir. Tüm bu bilgiler ışığında personellerinizin maaşlarının takibi size yorucu geldiyse Bizim Hesap yanınızda. Bizim Hesap ile işletmenizin gelir gider takibini yapabilir, online sistem sayesinde tüm mobil cihazlarınızla her an kontrol sağlayabilirsiniz. Giderlerinizi kategorize ederek analiz edebilir, vergi ve SGK prim ödemelerinizi kolayca takip edebilirsiniz. Online muhasebe programıyla çalışanların maaşlarını hesaplayabilir üstelik başka bir platforma gerek duymadan sistemimiz üzerinden işletmeniz için gerekli E-fatura, E-Arşiv gibi kalemleri kolayca yönetebilirsiniz.