Türkiye’de uygulanan vergi sisteminde, hem alıcıları hem satıcıları ilgilendiren Katma Değer Vergisi (KDV) önemli bir yere sahiptir. Herhangi bir malın ya da hizmetin satılması işleminde mal veya hizmeti teslim alan tarafın teslim edene ödediği tüketim vergisine Katma Değer Vergisi denir. KDV, devletin vergi gelirleri içerisinde en büyük paya sahip vergi kalemleri arasında yer almasının yanı sıra mali süreçlerde farklı işlemlerde bolca karşımıza çıkan bir kavramdır. Bu içeriğimizde KDV iadesi nedir ve KDV iadesi nasıl alınır, KDV iadesi nasıl hesaplanır, kimler KDV iadesi alabilir gibi sorularınıza yanıt arayacağız.
KDV İadesi Nedir?
Tüketim vergileri sınıfında yer alan ve KDV şeklinde kısaltılan Katma Değer Vergisi, tüketim esnasında yani bir malın ya da hizmetin satışının yapılmasıyla doğar. Dolaylı vergiler kategorisinde olan KDV, kişiler arasında gerçekleşen işlemlerden alınır doğrudan devlete ödenmek yerine beyan ile mahsuplaştırılarak belirli periyotlarda ödenir. KDV iadesi sistemi de devletin vergiye tâbi mükelleflere sunduğu bir tür teşvik ve istisna mekanizmasıdır. KDV iadesinin temel amacı, bir mal ya da hizmetin son tüketiciye ulaşana kadar yapılan işlemlerden doğan vergi yükünün son tüketici dışındaki taraflarda kalmamasıdır.
Örnek olarak bir masa satın aldığınız düşünelim. Satın aldığınız masa size ulaşana kadar üreticisi, satıcısı ve sizin aranızda aynı malın el değiştirmesi nedeniyle bir tür KDV transferi gerçekleşir. Üreticisi, üretim için gerekli ağaç ve diğer materyalleri satın almak durumundadır. Bu hammaddeleri satın alırken satıcısına bir KDV ödemesi yapar. Ardından ilgili materyaller ile masayı ürettikten sonra bir mobilya satıcısı mağazaya malı satar. Bu satış sırasında hammaddeyi alırken KDV ödeyen üreticimiz malını satın alan mağazadan bu kez KDV tutarı tahsil eder. Siz de bu masayı mağazadan satın alırken mağazaya ürün fiyatıyla birlikte (genellikle KDV satış fiyatına dahil olacaktır) KDV ödemesi yaparsınız. Bu aktarım mekanizmasında KDV iadesi kavramı sayesinde vergi yükünün son tüketicide kalması, aradaki üretici ve dağıtıcı gibi tarafların vergi ödememesi sağlanır.
KDV İadesi Nasıl Gerçekleşir?
KDV iadesi her durumda geçerli olmayabilir ve vergi yükü bazen satıcı da kalabildiği gibi bazen de son tüketici çeşitli özel durumlardan dolayı KDV’nin bir kısmını satıcı yerine doğrudan vergi dairesine ödeyebilir. KDV’nin satıcının üzerinde kaldığı durumlar, bir malın satışında alıcıdan tahsil edilen KDV oranının daha önceki alımlarda ödenen KDV oranından küçük olduğu durumlardır. Bir mal veya hizmetin satışından kaynaklanan KDV’nin bir kısmı, o işlemdeki muafiyet ya da bir başka özel durumdan dolayı vergi dairesine doğrudan yatırılır. Bu durumda da satıcının daha önceki alımlarında ödediği vergiyi tam olarak yansıtamaz. İşte bu gibi durumlarda vergi yükünün satıcı da kalmaması adına mükelleflere sağlanan teşvik ve istisna olarak vergi iadesi işlemleri devreye girer.
Kimler KDV İadesi Alabilir?
Türkiye’de KDV ile ilgili düzenlemeler 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nda kapsamlı bir şekilde açıklanır. KDV Kanunu’nun ilgili maddelerinde KDV iadesi doğuran özel durumlar ve sektörler detaylı olarak belirtilmiştir. Petrol, uluslararası taşımacılık, petrol-maden arama ve işletme, uluslararası havaalanı ve liman işletme gibi çeşitli sektörlerde mal ve hizmet ihracatı yapan işletmeler bu işlemlerinden dolayı KDV iadesi hakkına sahiptir. Burada işletmenin KDV iadesi talep edebilmesi için sürecin kanunlara uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi gereklidir. Ayrıca KDV iadesi talep edilecek olan işlemlerde gerekli dosya ve belgelerin tamamlanması gerekir.
KDV İadesi talepleri ne zaman yapılır?
İşletmeler, KDV iadelerindeki alacakları için KDV’nin oluştuğu işlemin gerçekleştiği yılı izleyen yılbaşından itibaren KDV iadesi talebinde bulunabilir. KDV alacakları için zaman aşımı süresi 2 yıldır ve bu süreyi geçen işlemlerden doğan KDV iade talepleri gerçekleştirilmez.
İşletmelerin başvurması durumunda KDV iadelerinden doğan tutarlar, KDV iadesi gerektirecek işlemin gerçekleştiği yılın bir sonraki yılının ilk 6 ayında hesaplara yatırılır.
İşletmeler KDV iadesi taleplerinde gerekli evraklarını tamamladıktan sonra ilgili vergi dairelerine başvurarak gerçekleştirebileceği gibi online ortamda da yapabilir. E-Devlet tabanlı olarak çalışan Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet vergi dairesine kullanıcı adı ve şifre edinerek KDV iade Talep Formu’nu doldurabilirsiniz.
KDV İadesi Nasıl Hesaplanır?
KDV iadesi oluşabilecek durumları açıkladıktan sonra sayılar üzerinden somut bir örnekle KDV iadesi hesabı yapalım. Yukarıda vermiş olduğumuz masa örneğinden devam edelim. Masa üreten bir işletme olarak siz üretimde kullanacağınız ağaç, metal ve benzeri girdiler için yüzde 18 KDV ödediğinizi; masa için uygulanan Katma Değer Vergisi oranının da yüzde 8 olduğunu varsayalım. 10.000 TL’lik bir hammadde siparişinizde satıcısına ödeyeceğiniz yüzde 18’den KDV tutarı da 1.800 TL olur. Üretimlerinizi tamamladıktan sonra masaları yüzde 8 KDV ile satmak durumunda olduğunuz için 10.000 TL’lik satışlarda alıcılardan tahsil edeceğiniz KDV 800 TL olur. Böyle bir durumda, 1.000 TL’lik KDV yükü (1.800 – 800 TL) sizin üzerine kalır ve bu tutarı devletten KDV iadesi olarak talep hakkı doğar. Ancak her sektör ve faaliyet kolu için bu tutarları talep etme hakkının olmadığını hatırlatalım.
KDV İadesi için Gerekli Evraklar Nelerdir?
Ülkemizde KDV konusunda yasal düzenlemeleri içeren 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu, KDV iadesi için gerekli olan evrakları kanunun 11, 13 ve 29’uncu maddelerinde açıklar. Kanunun ilgili maddelerinde şu durumlar açıklanır:
- 11’inci maddede ihracat istisnaları,
- 13’üncü maddede kıymetli maden ve petrol araması için kullanılan araçlar ve yatırımlar, teşvik belgeli yatırımlar, ulusal güvenlik harcamaları ve yatırımlarda uygulanacak istisnalar,
- 29’uncu maddede ise vergi indirimi,
KDV iadesi doğuran işlemin bu 3 maddeden hangisine dahil olduğunu belirleyerek o maddeyle ilgili evrakları hazırladıktan sonra KDV iadesi başvurunuzu yapabilirsiniz. KDV iadesi talep edeceğiniz işlemin hangi gruba girdiğini bilmiyorsanız mutlaka muhasebecinize ya da mali müşavirinize veya finansal destek hizmeti aldığınız platformlara danışabilirsiniz.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nda 11, 13 ve 29’un maddelerde tanımlanan istisna durumlarına için KDV İadesi taleplerinizde hazırlamanız gereken evrakları şöyle sıralayabiliriz:
- 11’inci maddeye göre iade talebi için gerekli olan evraklar:
- KDV İadesi Talep Dilekçesi,
- Satış ve hizmet faturalarına ait liste,
- Yüklenen Katma Değer Vergisi listesi,
- İhracatın gerçekleştirildiği dönemin indirilecek KDV listesi,
- Gümrük beyannamesi,
- İadesi kabul edilen KDV hesaplama tablosu.
- 13’üncü maddeye göre iade talebi için gerekli olan evraklar;
- Satış faturaları listesi,
- İade talep dilekçesi,
- İade hakkı doğuran işleme ait yüklenilen KDV listesi,
- İstisnaların beyan edildiği döneme ait indirilecek KDV listesi,
- İade talep edilen KDV hesaplama tablosu,
- Vergi dairesinden alınan istisna belgesi örneği.
- 29’uncu maddeye göre iade talebi için gerekli olan evraklar;
- İade talep dilekçesi,
- Yıl içinde mahsup edilen, tutarları aylık olarak verilen detaylı bir tablo,
- Yıllık iade tutarına ilişkin tablo,
- İndirimli orana tabi işlem yapıldığı sene, söz konusu işlemlerin alış ve satış faturalarının benzerleri ve listesi.
Şirketinizin ön muhasebe, e-Fatura, e-Arşiv ve tüm e-Ticaret operasyonunu tek bir platform üzerinden verimli bir şekilde yönetmenize imkan tanıyan Bizim Hesap müşterisi olarak KDV iadesi ve daha birçok konuda ihtiyacınız olan desteğe ve bilgiye ulaşabilirsiniz.