KDV, yani Katma Değer Vergisi, en çok bilinen vergi türlerinden biri. Elbette bunun nedeni çok geniş kapsamlı bir vergi olması. Öyle ki tüketici olan herkes KDV ödemekle yükümlü.
Herkesi ilgilendiren KDV nedir? KDV oranları ve KDV hesaplama gibi tüm detayları yazımızda bulabilirsiniz.
Katma Değer Vergisi (KDV) Nedir?
KDV her ne kadar çok bilinen bir vergisi olsa da öncelikle KDV ne demek? KDV nedir? gibi soruları netleştirmemiz gerekiyor.
Katma değer vergisi yani KDV, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu kapsamında düzenlenen bir vergi türü. Bir malın teslimi ya da bir hizmetin gerçekleştirilmesi (yani her aşamada değer artışı olması/katma değer üretilmesi) katma değer vergisini oluşturur.
Türkiye’de tüm alışveriş işlemlerinde KDV ödenir. Ancak hepsinde aynı oranda KDV ödenmez. Farklı nitelikte mal/hizmet için farklı oranlar belirlenmiştir.
Katma değer vergisini tüketici taraf öder. Ancak satıcı da ödeme ile aldığı bu vergiyi kanunda belirlenen aralıklarla beyan ederek KDV ödemesini yapar.
KDV Hangi İşlemlerden Alınır?
Katma değer vergisi bazı işlemlerden yani çeşitli malların satışından ve hizmetlerin yerine getirilmesinden alınır. İşte KDV alınan işlemlerden bazıları:
- Ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti bünyesinde yapılan teslim ve hizmetler,
- Her türlü mal ve hizmet ithalatı,
- Posta, telefon, telgraf vb. tüm hizmetler ile radyo ve televizyon hizmetleri,
- Mal (taşınır ve taşınmaz) ve hakların kiralanması,
- Boru hattı ile hampetrol, gaz vb. taşınması,
- Müzayedelerde yapılan satışlar,
- Profesyonel sanatçıların bulunduğu konserler ve gösteriler,
- Profesyonel sporcuların katıldığı sportif faaliyetler,
- Rekabet eşitsizliğini gidermek için isteğe bağlı mükellefiyetler suretiyle vergilendirilecek teslim ve hizmetler gibi işlemler, KDV alınan işlemler arasında sıralanabilir.
Katma Değer Vergisi Oranları (KDV) Nelerdir?
KDV nedir sorusundan sonra ilk akla gelen KDV oranları nelerdir sorusu oluyor çünkü her üründen ya da hizmetten aynı oranda KDV alınmıyor. Üç farklı KDV dilimi bulunuyor. Bu oranlar 2024 yılında %1, %10 ve %20 şeklinde.
- %1 KDV: Bu oran temel ihtiyaç ürünleri için geçerli. Yani lüks olmayan, satın almak zorunda olduğumuz ürünleri kapsıyor. Mesela tahıllar, buğday unundan yapılan ekmek, açıkta satılan baklagiller, net alanı 150 m²’yi aşmayan konutlar vb.
- %10 KDV: Et, süt gibi gıda ürünleri ile tekstil ürünleri, ilaçlar, sinema vb. giriş ücretleri, otel konaklama hizmetleri gibi ürün ve hizmetleri kapsar.
- %20 KDV: Buzdolabı gibi beyaz eşya ürünleri, mobilyalar, altın ve pırlanta gibi ürünler, elektronik aletler gibi lüks sayılabilen ürün ve hizmetlerde uygulanır.
Bu oranları göz önünde bulundurduğumuzda, “KDV ne kadar?” gibi bir sorunun tek bir cevabının olmadığını rahatlıkla söyleyebiliriz.
KDV Oranları Neye Göre Belirlenir?
Bir satış yani tüketim sırasında alınan bir vergi türü olan KDV’nin farklı oranları olduğundan söz etmiştik. KDV oranlarının farklılık göstermesi yeni bir soruyu beraberinde getiriyor: KDV oranları neye göre belirleniyor?
KDV oranları, söz konusu malın ya da hizmetin niteliğine göre değişiyor. Temel ihtiyaç olan ürünler, genel tüketim ürünleri ve temel ihtiyacın dışında kalan ve zorunlu olmayan ürünler için farklı farklı KDV oranları hesaplanır.
KDV Nasıl Hesaplanır?
Katma değer vergisi konusunu incelerken KDV nasıl hesaplanır sorusuyla karşılaşırız. Bunun için tek bir KDV hesaplama formülü bulunmuyor. İki farklı yöntemle KDV hesabı yapabilirsiniz ve her bir yöntemin farklı formülü var.
Bunlardan ilki KDV hariç tutarı hesaplamak; diğeri ise KDV dahil toplam tutarı hesaplamak. KDV hariç hesaplama ile başlayalım.
KDV Hariç Tutarı Nasıl Hesaplanır?
KDV hariç tutar ile bir malın ya da hizmetin KDV dahil bedelinden yani brüt tutarından KDV’siz tutarına ulaşırsınız. KDV hariç tutarını hesaplamak için formülümüz: Brüt tutar / (1 + (Vergi oranı) şeklinde.
KDV hariç hesaplama formülünü bir örnek üzerinde deneyelim:
- 1.100 TL brüt tutarında ve KDV oranı %10 olan bir ürünün KDV hariç tutarını bulmak için formülümüz şöyle olmalı: 1.100/ (1 + 10/100)
- 1.100 / 1,10 = 1000. Yani malın KDV hariç tutarı 1.000 TL’dir.
- Ödenen KDV tutarı ise 100 TL’dir.
KDV Dahil Toplam Tutar Nasıl Hesaplanır?
Yöntemlerden bir diğeri KDV dahil hesaplama. Burada uygulayacağımız formül ise şöyle: (Net tutar) x (1+ vergi oranı)
Bir örnek ile KDV dahil hesaplama adımlarını pekiştirelim:
- 1.000 TL net tutarında ve KDV oranı %10 olan bir ürün olsun. Buradaki formülümüz şöyle olmalı: 1.000 x (1 + 10/100)
- 1.000 x 1,10 = 1.100. Yani ürünün KDV dahil tutarı 1.100 TL’dir.
Kimler KDV Ödemekle Yükümlüdür?
KDV, bir malın satışı ya da bir hizmetin gerçekleştirilmesi sonucu verilmesi gereken bir vergi türü. Bu nedenle bir tüketici olan herkes gündelik hayatla KDV ile karşılaşır ve dolaylı olarak (hizmetin ya da ürünün bedeline eklenmiş şekilde) öder.
Son tüketicilere ek olarak “KDV mükellefi” işletmeler yani KDV’yi devlet adına tahsil edip ardından devlete ödeyen mükellefler, KDV beyanlarını aylık vererek ödemelerini yapar. İşte KDV ödemekle yükümlü mükelleflerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Her türlü ticari, zirai ve serbest meslek faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişiler,
- Mal ithal edenler,
- Türkiye’de yapılan mal ve hizmet teslimleri,
- Her türlü şans oyunu düzenleyenler,
- PTT İşletme Genel Müdürlüğü ve radyo ve televizyon kurumları,
- Kendi isteğiyle KDV mükellefi olanlar.
Ancak KDV mükellefleri açısından bazı muafiyet ve istisnalar da mevcut.
Katma Değer Vergisi Beyannamesi Nedir?
Katma değer vergisi beyannamesi; bir KDV mükellefinin, belli bir dönemde devlete iletmesi gereken belgedir. Bir mükellef, KDV beyannamesi ile belli süre içerisinde yaptığı satıştan elde ettiği KDV tutarlarını ve hesaplamaları devlete bildirir.
KDV beyannamesi, genellikle aylık olarak verilir.
Fatura Kesiminde Kolaylık, KDV Seçiminde Çeşitlik Bizim Hesap’ta
Bizim Hesap’ta 24 farklı (Kıbrıs dahil) KDV oranından ihtiyacınıza uygun olanı seçebilir ve istediğiniz şekilde fatura kesebilirsiniz.
KDV Beyannamesi Nasıl Verilir?
KDV beyannamelerini işletme adına mali müşavir düzenleyebilir. Düzenlenen KDV beyannamesi, vergilendirme dönemini takip eden ayın 28. günün akşamına kadar verilmesi gerekir.
Öte yandan, vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanlar, KDV beyannamelerini vergilendirme dönemini takip eden ayın 25. günü akşamına kadar vergi dairesine vermekle yükümlüdür.
GİB 2024 Yılı Vergi Takvimi’nden KDV beyannamesi son gün detaylarını inceleyebilirsiniz.
KDV Beyannamesi Ne Zaman Ödenir?
Son tüketiciler KDV’yi, aldıkları ürünün fiyatına eklenmiş şekilde öderler. KDV mükelleflerinin ise KDV ödemeleri için önce KDV beyannamesini vermesi gerekir.
- KDV ödemelerinin beyanname verilen ayın 28. günü akşamına kadar yapılması gerekir.
- Vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanların beyanname verme ve ödeme süreleri ise takip eden ayın 25. günü olarak belirlenmiştir.*
*GİB tarafından yayınlanan 1 Şubat 2024 tarihli VUK sirküleri.
İade Edilen KDV Nedir ve Nasıl Alınır?
KDV iadesi, KDV mükelleflerinin ticari işlemlerinde oluşan KDV yükünü hafifleten bir uygulamadır. KDV iadesi kavramına daha yakından bakalım:
Bir ürünü üreten, dağıtan ve satın alan son tüketiciler olur. Üretici hammaddeyi alırken KDV öder. Son tüketici de KDV’yi aldığı ürünün tutarına eklenmiş olarak öder. Daha sonra işletme, bu KDV’leri her ay devlete öder.
Fakat tüketiciden alınan KDV oranı ile işletmenin satın alırken ödediği KDV oranı farklı olabiliyor. İşte bu noktada KDV iadesi kavramı devreye girer.
Peki bu fark nasıl oluşur? Şöyle düşünün: Örneğin bir üreticisiniz ve hammadde satın aldınız. Hammadde satın alırken de %10 KDV ödediğinizi farz edelim. Bu hammadde ile ürettiğiniz ürün ise %1 KDV ile satılıyor olabilir. İşte bu durumda KDV farkı ortaya çıkar.
KDV iadesi ile üretici, satın alma ve satış aşamalarında ortaya çıkan KDV farkını devletten talep eder. Yani bir mükellefin tüketiciden tahsil ettiği KDV ile kendi ödediği KDV arasındaki farkı devletin geri ödemesi, KDV iadesi işlemidir.
Ancak yine de bazı durumlarda KDV iadesinin yapılamayacağını unutmamak gerekir. O nedenle KDV iadesi konusunda mali müşavirinizden destek almanız faydalı olur.
KDV İadesi Nasıl Alınır?
KDV iadesi yapılışı için mevzuata dikkat etmek gerekir. 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11. 13. ve 29. maddelerine göre iade KDV’si için farklı belgeler gerekir.
11. maddeye göre iade talebi belgeler:
- İade talep dilekçesi,
- Gümrük beyannamesi ya da listesi
- Satış ve hizmet faturalarının listesi,
- Yüklenilen KDV listesi
- İhracatın olduğu dönem için indirimi talep edilen KDV listesi,
- İade talebinde bulunulan KDV’nin hesaplama tablosu.
13. maddeye göre iade talebi belgeleri:
- İade talep dilekçesi,
- İndirim talep edilen KDV listesi
- İade talebi olan KDV hesaplama tablosu,
- Satış faturalarının tam listesi,
- İade hakkını oluşturan işlemin yüklendiği KDV listesi,
- Vergi dairesinden alınacak istisna belgesinin örneği.
29. maddeye göre iade talebi belgeleri:
- İade talep dilekçesi,
- Yıllık iade tutarı tablosu,
- İndirimli orana tabi işlemlerin faturaları ile benzeri belgelerin listesi,
- Yıl içinde mahsup edilen, tutarları aylık olarak verilen tablo
KDV Tevkifatı Nedir?
Satış işlemi sırasında KDV tutarı, ürünün ya da hizmetin bedeline eklenir ve tüketici tarafından ödenir demiştik. İşte bu sırada KDV tutarının tamamının ya da bir bölümünün satıcıya değil, direkt vergi dairesine ödenmesi, KDV tevkifatıdır.
- Tam Tevkifat: KDV’nin tamamını alıcı öder.
- Kısmi Tevkifat: KDV’nin Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen kısmını alıcı (yani tüketici) öder, diğer kısmını ise satıcı beyan ederek öder.
Kısmi tevkifattaki ödeme oranları hizmetin türüne ve sektöre göre değişebilir.
KDV Muafiyeti ve İstisnalar
KDV’den muaf olan ve istisna kapsamında sayılan pek çok işletme ve kurum var. İşte muafiyet kapsamında sayılanlardan bazıları:
- Kültür ve eğitim amacı taşıyan işlemler,
- Mal ve hizmet ihracatları,
- Sosyal ve insani yardım vb. amaçlı işlemler,
- Askeri fabrika, kantin, atölyelerin işlemleri,
- Gelir Vergisi Kanunu kapsamında vergiden muaf esnaf ile kazançları basit usulde tespit edilen mükellefler tarafından yapılan teslim ve hizmetler,
- Karşılıklı olmak kaydıyla, yabancı devletlerin Türkiye'deki diplomatik temsilciliklerine, konsolosluklarına ve bunların diplomatik haklara sahip mensuplarına yapılan teslim ve hizmetler,
- Varlık yönetim şirketlerinin işlemleri,
- Boru hattı ile yapılan yabancı ham petrol, gaz ve bunların ürünlerinin taşınması hizmetleri,
- Teknoloji Geliştirme bölgelerinde yapılan işlemler, vb.
Muafiyet ve istisnaların detaylarına Katma Değer Vergisi Kanunu’ndan ulaşabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
1. KDV iadesi nasıl alınır?
“İnternet Vergi Dairesi” üzerinden ya da vergi dairelerine giderek KDV iadesi talebinde bulunabilirsiniz. Bu süreci doğru yönetmek, doğru belgeleri iletmek ve KDV iadesi uygunluğu gibi konularda mali müşavirinizden yardım alabilirsiniz.
2. KDV nedir ne işe yarar?
KDV, yani katma değer vergisi, satın alma ve satış gibi işlemlerde arasında ortaya çıkan katma değerin devlet tarafından vergilendirilmesidir. Bu şekilde devlet gelir elde etmiş olur ve KDV dilimleri sayesinde adil vergilendirme yapılır.
Ayrıca kayıt dışı ticari faaliyetle mücadele için de faydalıdır.
3. Neden KDV ödüyoruz?
Bir ürün satışında, bir hizmet satın alındığında vb. işlemlerde, mal/hizmet tüketiciye ulaşana kadar bir değer artışı olur yani katma değer ortaya çıkar. Devlet, bu aşamaları vergilendirerek gelir elde eder.
Temel amaç devletin gelir elde etmesi olsa da KDV’de vergi dilimleri olması ile vergi dağılımı da adil olur çünkü fazla tüketen fazla vergi öder; lüks tüketim malları alanlar daha fazla vergi oranıyla vergi öder.
4. Her ay KDV ödenir mi?
Evet, genellikle her ay ödenir. KDV vergilendirme dönemi üç aylıktır ancak, Maliye ve Gümrük Bakanlığı mükelleflerin yıllık gayrisafi hasılatlarına göre aylık vergilendirme dönemi tespit etmeye yetkilidir.
5. KDV'yi ödemezsem ne olur?
KDV’yi ödemediğiniz borcunuz takibe düşebilir ve vergi cezası ödemeniz gerekebilir. Ayrıca ödenmeyen vergiler için gecikme faizi uygulanır.
6. Satışta KDV'yi kim öder?
Satışlarda KDV’yi tüketici öder. Bir ürün/hizmet satın alırken tüketicinin ödediği tutara KDV yansıtılmış olur.
7. KDV maliyet midir?
Hayır, KDV maliyet unsuru olarak kabul edilmez.
8. Yurt dışından hizmet faturası aldım, KDV hesaplanır mı?
Evet, mal ve hizmet ithalatları KDV kapsamındadır.
9. KDV beyannamesi son gün ne zamandır?
KDV beyannamesi son günü, vergilendirme dönemini takip eden ayın 28. günüdür.
Bizim Hesap’la Vergi Beyanlarını Kolaylaştırın
Söz konusu vergi olunca tüm belgelerin eksiksiz; beyanların doğru olması gerekir. Tüm işinizin arasında bir de onlarla uğraşmayın diye, Türkiye’nin en kapsamlı ön muhasebe programı Bizim Hesap var.
KDV raporu sayesinde tüm vergi bilgilerinize birkaç tıkla ulaşabilirsiniz.
Kestiğiniz tüm faturaları ve alış faturalarınızı hatasız beyan edin, olası cezaların önüne geçin. Şimdi, 14 gün boyunca ücretsiz deneyin.
