Ticarette ödemeler için kullanılan pek çok yöntem var. Çek kullanmak da onlardan biri. Çeki herkes duymuş olsa da detayları bilinmeyebiliyor ve bu da çek kullanımında önemli noktaların unutulmasına neden oluyor.
Bir ödeme aracı olarak ticari çekler hakkında detayları öğrenmek için okumaya devam edin.
Ticari Çek Nedir?
Öncelikle çekin ne olduğuna bakalım. Çek, keşideci yani çeki düzenleyen kişi veya işletme tarafından lehtar yani çeki alacak kişi için bankaya düzenlenen bir evraktır.
Biraz daha detaylı anlatacak olursak:
- Keşideci, hesap sahibi ve çeki yazan kişiye denir.
- Lehtar, çekte adı yazan yani ödemeyi alacak kişidir.
- Çek, keşidecinin bankaya düzenlediği bir evraktır ve çekte adı yazan kişiye yani lehdara ödeme talimatı içerir.
- Sonuç olarak çekteki tutar, banka tarafından keşidecinin hesabından lehdara ödenir.
Ticari çek, limited ve anonim şirketlere verilen çek defteridir. Ticari çeklerin üzerinde ödeme yapılacak tarafın adının yazılması gerekir.
Ticari Çeklerin Özellikleri Nelerdir?
Ticari çeklerin bazı özellikleri şu şekildedir:
- Ticari çekler, limited ve anonim şirketlere verilir.
- Ticari çeklerde ödemeyi alacak kişinin (lehtar) adının yazılması zorunludur.
- Bankaya düzenlenir ve ödeme talimatını ifade eder.
- Kıymetli evraklardır ve çek defteri almak için yetkili kuruluşlar bankalardır.
- Çek, sık sık senet ile karıştırılır. Oysa çek, hesabınızdan belli bir tutarın başka bir kişiye aktarılması için bankaya talimatını belgeler. Senet ise borçlu olduğunuz ve ödemeniz gereken miktarı gösteren belgedir.
İlginizi çekebilir: Banka Blokesi Nedir? Nasıl Kaldırılır?
Ticari Çek Nasıl Düzenlenir?
Ticari çeklerin, bir çekin geçerli olabilmesi için gerekli unsurları içermesi gerekir. Gerekli tüm bilgileri yazarak çeki kolayca düzenleyebilirsiniz.
6102 Türk Ticaret Kanunu 780. maddeye göre çek;
- Senet metninde “çek” kelimesini ve eğer başka bir dille yazılmış ise o dilde “çek” karşılığı olarak kullanılan kelimeyi,
- Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedelin ödenmesi için havaleyi,
- Ödeyecek kişinin, “muhatabın” ticaret unvanını (yani bir banka),
- Ödeme yerini,
- Düzenlenme tarihini ve yerini,
- Düzenleyenin imzasını,
- Banka tarafından verilen seri numarasını,
- Karekodu içerir.
Ticari çeklerde bu maddelere ek olarak ödemeyi alacak kişinin (lehtar) isminin de yazılması gerekir.
5941 sayılı Çek Kanunu 2. maddeye göre ise çek defterinin her bir yaprağına;
- Çek hesabının numarası,
- Çek hesabının bulunduğu banka şubesinin adı,
- Çek hesabı sahibi gerçek kişinin adı ve soyadı, tüzel kişinin adı,
- Çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişinin vergi kimlik numarası,
- Çekin basıldığı tarih,
- Çek hesabı sahibi gerçek kişi ise T.C. kimlik numarası; tüzel kişilerde ise varsa MERSİS numarası,
- Çek hesabı sahibi ile düzenleyenin farklı kişiler olması halinde, ayrıca düzenleyenin T.C. kimlik numarası yazılır.
Bir çekin Türk Ticaret Kanunundaki unsurları taşıması, çekin geçerliliği için yeterlidir.
Ticari Çek Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Ticari çekler her ne kadar ticaretin vazgeçilmezlerinden biri olsa da çek kullanırken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar var:
- Belgenin üzerinden “çek” kelimesi yazmalı.
- Çek düzenlenirken gerekli tüm bilgiler eksiksiz ve uygun şekilde yazılmalı. Çek üzerinde Türk Ticaret Kanunundaki unsurların yer aldığından emin olun.
- Ticari çek üzerinden lehtar ismi yazmalı.
- Tutar, hem rakam hem de yazı ile yazılmalı.
- Tutarı yazdıktan sonra kalan boşluklara çizgi çekilmeli.
- Çeki düzenleyen kişinin el ile imza atmış olması gerekir.
- Çek defteri almak için yetkili kuruluşlar bankalardır ve mutlaka bir bankadan alınmalı.
- Çeki düzenleyen kişi/işletme hakkında bilgi sahibi olun; finansal durumunu ve geçmişini araştırın.
- Çek tahsil sürelerine dikkat edin.
Çekle Ödeme Yapmanın Avantajları Nelerdir?
Çekle ödeme yapmanın avantajlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- Özellikle yüksek tutarlı ödemeler için nakit taşımanıza gerek kalmaz.
- Düzenli ve sorunsuz çek kullanımı, ticarette güvenilirliği artırır.
- Resmi bir ödeme taahhüdü olduğu için kişilere gerekli durumlarda hukuki yollara başvurma imkanı verir.
Çekiniz de Senediniz de Bizim Hesap’ta Takibinde!
Bizim Hesap’ta aldığınız veya vermiş olduğunuz çek senetleri tüm finansal verilerinizle birlikte aynı anda, tek panel üzerinden takip edebilirsiniz.
Ticari Çeklerin Süresi Ne Kadardır?
Türk Ticaret Kanunu madde 796’ya göre bir çek;
- düzenlendiği yerde ödenecekse 10 gün,
- düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecekse 1 ay içinde muhataba ibraz edilmelidir.
Ayrıca, ödeneceği ülkeden başka bir ülkede düzenlenen çekler;
- düzenlenme yeri ile ödeme yeri aynı kıtada ise 1 ay,
- ayrı kıtalarda ise 3 ay içinde muhataba ibraz edilmelidir.
Bu süreler, çekte yazan düzenlenme tarihinin ertesi günü başlar.
Ticari Çekle Yapılan Ödemelerin Riski Nedir?
Ticari çekle yapılan ödemeler genellikle şu riskleri barındırır:
- Çeklerin karşılıksız çıkma ihtimali vardır. Maddi kayıplara neden olabilir.
- Karşılıksız çıkan çekler için icra takibi, mahkeme gibi karmaşık ve uzun bir tahsil süreci ortaya çıkabilir.
- Dolandırıcılar sahte çek düzenledikleri için dikkat edilmesi gerekir.
Sıkça Sorulan Sorular
Öncelikle keşidecinin mali durumu ve geçmişi araştırılmalı. Ayrıca çekin doğru ve eksiksiz düzenlendiğinden emin olmalısınız.
Çekin üzerindeki karekod ile keşidecinin (çeki düzenleyen kişinin) çek bilgilerini sorgulayabilirsiniz.
5941 sayılı Çek Kanunu ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, çeklerle ilgili hukuki düzenlemeleri içerir.
Çek karşılıksız çıktığında icra takibi için icra müdürlüğüne başvurabilirsiniz. Başvurusu sonrası borçluya ödeme emri gönderilir ve borçlunun ödeme için 10 gün süresi olur.
Bu süre içinde ödemesini yapmayan borçlu için icra takip işlemleri devam eder ve haciz işlemiyle karşılaşabilir.
