Basit usulde vergilendirme nedir? Sorusunun cevabı özellikle işletme sahipleri tarafından merak edilir. “Basit Usule Tabi Olmak” şeklinde bilinen vergi Gelir Vergisi Kanunu 46. maddesinde detaylandırılmıştır. Basit usulde vergilendirme mükellefi olan kişiler kazanç tespit ve Vergi Usul Kanunu defter tutmaya dair hükümleri hariç kalan hükümlere tabidir. Vesikalar, ibraz, bildirme, ceza hükümleri ve diğer ödevler ve ikinci sınıf tüccarlar hakkında çıkarılan hükümler kapsam içinde yer alır. Basit usul vergilendirme avantajları nedeniyle en basit mükellefiyet yöntemi olarak görülür.
Ticaret ve sanatla uğraşan kişiler kazanç tespiti açısından ikiye ayrılarak vergilendirilir. “Basit Usulde Gelir Vergisi” ve “Gerçek Usulde Gelir Vergisi” mükellefi olanların yükümlülükleri arasında fark vardır. Gerçek Usule Tabi olanlar KDV, stopaj ve gelir vergisi öder. Basit Usule Tabi olanlar sadece basit usuldeki ticari kazançlarından elde ettikleri gelirin vergisinden sorumludur. Her iki usulde de kesin bir rakam yoktur. Kişi ya da işletmenin kazancı değerlendirilerek bir vergi belirlenir.
Basit Usul Gelir Vergisi sadece kazanç üzerinden tek kalemde yapıldığı için avantajlıdır. Bu nedenle şartları karşılayan kişiler bu vergi türünün mükellefi olmak ister. Vergi ödenmeden önce aranan şartları bulunan mükelleflerin ticari kazancı tespit edilmelidir. Tespit yollarından biri de Basit Usul olur. Bu nedenle adı vergilendirme olarak geçer. Çünkü “Basit Usulde Vergilendirme” ticari kazanç tespit yöntemi, “Basit Usulde Gelir Vergisi” yükümlülüğün adıdır.
Basit Usulde Vergilendirme Sorumlulukları
Basit usulde vergilendirme mükelleflerine birçok avantaj ve kolaylık sağlar. Öncelikle bu mükelleflerin yasal muhasebe defteri tutma zorunluluğu olmadığı için farklı yöntemler ile alacak ve verecekler kayıt altına alınır. Kayıtların defter beyan sisteminde takip edilebilmesi için anlaşmalı şekilde işlem yaparlar. Satış fişi, Z raporu ve gün sonu hasılat miktarı vergilendirme dönemi öncesinde sisteme Excel ile toplu bir şekilde eklenebilir. Alacak ve verecek hesaplaması yaparken sabit kıymet kalemleri için amortisman dahil edilmez.
Esnaf ve Sanatkârlar Odası ya da mali müşavir ile Defter Beyan Sistemi`ne kayıt yaptırmaları yeterlidir. Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi kapsamında meslek odası ya da mali müşavir bu sorumluluğu üstlenir. Kişiler isterlerse kayıtlarını kendi tutabileceği için mali müşavir ile çalışmak zorunlu değildir. Fakat meslek odasına kayıt yaptırmak ve belgeleri sunarak sistemin düzenli işlemesini sağlamak zorunludur.
Basit usulde vergilendirme sistemine tabi mükelleflerin aylık olarak KDV beyannamesi vermesi gerekmediği için prosedürler ile sık uğraşmazlar. Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi sadece ücretler için doldurulur. Verginin iki taraf için bölünmesini kapsayan tevkifat işlemi sadece ücret için yapılarak diğer kalemler dahil edilmez.
Her üç ayda bir beyan edilen Geçici Vergi Beyannamesi ilan etmeleri ve ödemeleri gerekmediği için sorumluluğu azdır. Sadece yıllık beyanname verilen basit usulde vergilendirilenler ayrıca indirimlerden de faydalanır. Genç girişimci istisnası, vergiye uyumlu mükellef ve ticari kazanç istisnası gibi farklı indirimleri almaları ödeyecekleri vergi tutarını aşağı çeker.
Basit Usulde Vergilendirme Şartları
Basit usulde vergilendirme yöntemi ile mükellef olabilmek için Gelir Vergisi Kanunu ile belirtilen şartları sağlamak gerekir. Mükellefin Genel ve Özel Şartlar olarak iki alt başlıkta belirtilen şartlarının tamamına sahip olması beklenir.
Basit Usulde Vergilendirme Genel Şartları
- Zirai, mesleki ya da ticari faaliyetleri nedeniyle gerçek usulde gelir vergisine tabi olmamak aranan ilk şarttır.
- Mükellef olabilmek için kişinin kendi işinde çalışması ya da bulunması gerekir.
- İşte yardımcı işçi ya da çırak kullanma, zaruri ayrılmalar nedeniyle işin başında bulunmamak kapsam dışı bırakılır. Zaruri ayrılmalara seyahat, yaşlılık, askerlik, hükümlülük, tutukluluk ve hastalık gibi unsurlar dahildir.
- Mükellefin ölümü halinde dul eş ya da küçük çocuklar adına iş devam ediyorsa mirasçıların işin başında olup olmamasına bakılmaz.
- İşin gerçekleştiği ticarethane iş yeri sahibine ait ise emsal kira bedeli, kiralıksa yıllık kira bedeli 2023 yılında 23.000 TL ile 35.000 TL arasında olmalıdır.
- Büyükşehirlerde 35.000 TL’yi, diğer illerde 23.000 TL’yi aşan yıllık kira ücreti basit usulde vergilendirme mükellefi olmayı engeller.
Basit Usulde Vergilendirme Özel Şartları
- Mal alım satımı ile uğraşan kişiler için 2023 yılında, yıllık mal alım tutarı 440.000 TL’yi, yıllık satış tutarı 700.000 TL’yi aşmamalıdır. Aldığı malı aynen ya da işledikten sonra satanlar bu gruba dahildir.
- Hizmet sağlayan kişilerin 2023 yılında, yıllık gayri safi iş hasılatı 220.000 TL’yi aşmamalıdır.
- Alım – satım ve hizmet faaliyetlerini aynı anda yürüten işletmelerin 2023 yılında, yıllık satış tutarı ve iş hasılatı tutarının toplamı 440.000 TL’nin üzerinde olmamalıdır.
Basit Usulde Vergilendirmeden Kimler Yararlanamaz?
Basit usulde vergilendirmeye tabi olmak için Genel ve Özel Şartların tamamı karşılanmalıdır. Bu vergilendirme türünden faydalanamayan bazı gruplar vardır. Bunlar şu şekildedir:
- Komandit şirketlerin komandite ortakları ve Kollektif şirket ortakları,
- Ödünç para verme anlamındaki ikrazat işi yapan banka, banker ve diğer finans kuruluşları,
- Kıymetli maden ve mücevherat alım – satımı yapan kuyumcular ve sarraflar gibi meslek grupları,
- Gelir Vergisi Kanunu 94. madde 1. fıkrasında sayılan kişi ve kurumlara inşaat, onarma işi taahhüt edenler ve taahhütte bulunanlar,
- Sigorta prodüktörleri gibi sigorta şirketine bağlı olmayan fakat yetkili acenteye bağlı olarak aracılık edenler,
- İlan ve reklam işi yapanlar ya da bu işlerin aracılığını üstlenenler,
- Gemi ve gayrimenkul alım – satımı yaparak bu işten para kazananlar,
- İşçileri çalışma bölgelerine götürerek komisyondan kazanan dayıbaşılar hariç aracılık işiyle uğraşanlar,
- Taş, kireç, kum ve çakıl ocakları ile üretim tesisleri, maden işletmeleri ve tuğla, kiremit harmanları işletenler,
- Şehirler arası yük ve yolcu taşımacılığı yapan nakliye, lojistik ve ulaşım şirketleri gibi işletmeler,
Not: Üstteki maddede sürücüden hariç 14 ve altında oturma yeri olan yolcu ve insan taşıyan kara taşıtları hariç tutulmuştur.
- Treyler ve çekici gibi iş makinelerine sahipleri ile bu araçlar ile gelir elde eden işletmeler,
- Cumhurbaşkanı kararı ile belirlenen iş grupları, sektörler, belediyeler dahilindeki kişiler ve sabit iş yeri durumuna göre gerçek usulde vergilendirmeye tabi tutulan kişi ve işletmeler bu kapsama dahil edilmez.
Basit Usulde Vergilendirme Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Basit usulde vergilendirme yöntemine tabi olmak için öncelikle kazancın tespit edilmesi gerekir. Gelir Vergisi Kanunu 46. maddede detaylı olarak belirtilen ticari kazanç tespiti çerçevesinde işlemler yapılır. İşletme ya da kişinin bir hesap dönemi içerisinde elde ettiği hasılattan gider ve satılan malların alım bedelleri çıkarılır. Aradaki müspet fark ticari kazanç olarak tespit edilir.
Ticari gelir hesaplama alış ve satış belgeleri, hasılat belgeleri içerisindeki fatura, Z raporu, dekont gibi resmi makbuzlar ve belgeler incelenerek yapılır. Vergiden muaf tutulan kısım dışında kalan miktar 2023 yılı basit usule tabi olma sınırlarının altında ise vergi tutarı belirlenir. Kazanç sınırı aşıldıysa bu uygulama kapsam dışı kalır.
Basit usulde vergilendirme mükellefi olan kişiler elektronik ortamda defter tutmak için sisteme kayıt olabilir. Belge yüklemesi, beyanname gönderme ve başvuru gibi işlemler bu sistem sayesinde elektronik ortamda dijitalden yapılır.
Basit usule tabi mükellefler kendi meslek odası ile “Defter Beyan Sistemi Kullanım ve Aracılık Sözleşmesi” düzenler. İsteyen mükellefler mali müşavir ile “Elektronik Beyanname Gönderme Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi” de imzalayabilir.
Bu sözleşmeler sayesinde mükellef sistemden başvuru yapma ve kullanma hakkı kazanır. Elektronik sisteme giriş için gereken şifre mükellef ya da noter onaylı yetkilendirilmiş kişi tarafından vergi dairesine başvuru ile alınır. Vergi dairesi içerisinde gizli şifre olan belgeyi kapalı zarf içerisinde mükellef ya da yetkili kişiye verir.
Kendi işinizin muhasebesini tutmak ve dijital ortamda tek platformdan birçok farklı işlemi halletmek istiyorsanız şimdi Bizim Hesap Şirket Yönetim Paneli ile zaman ve paradan tasarruf edebilirsiniz.