Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi yapıldıktan sonra 2022 yılında e-ticaret sistemine yönelik olarak düzenleme yapılmasına karar verilmişti. 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe giren yeni e-ticaret yönetmeliği sayesinde tekelleşmenin önüne geçilmesi, esnafın hakkının korunması ve yıkıcı uygulamaların ortadan kaldırılması hedeflenmiştir.
29 Aralık 2022 yılında Resmî Gazete’de yayımlanarak hukuki boyutunu kazanan yönetmelik tam adıyla “Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik” şeklinde anılır. Halk arasında yaygın olarak kullanılan adı ise 2023 e-ticaret yönetmeliğidir. Yayımlanan yeni yönetmelikle; AHS (elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı) ve (HS) elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına ait ticari faaliyetler ve ticari ilişkiler belirlenir.
7 Temmuz 2022 tarihinde değiştirilen “Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun”, kısa adı ile E-Ticaret Yasası’nın eksik kalan konuları ve tüm detayları yönetmelik sayesinde alıcı ve satıcılar için iyileştirilmiştir.
e-Ticaret Yönetmeliğinde Değişenler ve Detaylar
İnternet ortamında ticaret yapan kişiler için sektörü neredeyse yeni baştan düzenleyen kanunda bazı değişikliklere gidilmiş ve eksik kalmış detaylar belirlenmiştir. Yeni kanuna göre e-ticaret ile bireysel satış yapmayan ve online pazaryeri şeklinde diğer satıcılara hizmet veren şirketler “elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı” kısaca “AHS” olarak tanımlanır. Kendi mal ve hizmetlerini başka siteler ya da kendi sitesinde satan şirketlere de “elektronik ticaret hizmet sağlayıcı” kısaca “HS” adı verilir.
Şikayet Edilen Ürünler 48 Saat İçinde Yayından Kaldırılır
“Aracılık Sözleşmesi” ile aracı olan AHS ve satıcı olan HS firmaları arasında yapılacak olan sözleşmedir. Asgari unsurlar ve hükümler aracı tarafından istenildiği şekilde değiştirilemez. Satıcıya karşı kısıtlama, üyelik sonlandırma ve hizmetlerin sınırlanması kurallar çerçevesinde yapılır. Tüm AHS şirketleri sözleşmeye ek olarak bazı hususlara yer vermek zorundadır. Satıcıları belirlenen hükümler dışında kısıtlayamaz.
Aracılık sözleşmesine göre online pazaryerinde satış yapanların hakkını korumak adına şikâyet edilen bir ürün olduğu zaman aracı sitenin 48 saat içinde ürünü kaldırması gerekir. Hak sahibinin fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlal edildiği zaman satıcının başvurusu üzerine ürün 2 gün içinde kaldırılmalı ve yetkili mercilere haber verilerek hak ihlal eden kişi bildirilmelidir.
Online pazaryerleri ile aracılık sözleşmesi yapan satıcılara verilen hizmet kısıtlanır, askıya alınır ya da sonlanırsa bedellerde yaşanacak değişim, süre ve uygulanacak yaptırımlar anlaşmada açıkça belirtilmelidir. Sözleşme değişiklikleri (komisyon oranları, teknik geliştirmeler vb.) duruma göre 15 ya da 30 gün içinde bildirilmelidir. Pazaryerinde satış yapan kişilerden açıklama ve savunma alınmadan üyeliği askıya alma, kısıtlama ve sonlandırma yapılamaz.
Pazaryerleri geç ödeme, satıcının ürününü farklı yerlerde satışa koymasını engelleme, satıcıya hizmet vermeden ücret alma, ürün sıralamasında haksızlık yapma, veri bilgilerinin aktarılmasında sorun çıkarma gibi haksız uygulama yapamaz.
Dahili İletişim Sistemi ve Veri Hizmeti Geliyor
1 Ocak 2024 tarihinden itibaren büyük çaplı aracı pazaryerlerine satıcıların alışveriş ve işlemlerinden elde edilen verilerin işlenip saklandığı bir sistem kurma zorunluluğu gelecek. Sistemde ürün satış ve iade bilgileri, ürün özellikleri (açıklama, görsel, soru-cevap, yorum) depolanarak taşınabilecek.
Düzenlemeye göre net işlem hacmi 10 milyar liranın üzerinde olan aracı hizmet sağlayıcı (AHS), hizmet sağlayıcının (HS) satış ve elde ettiği verileri bedelsiz taşımasına, verilerden işlenerek elde edilen bilgilere erişim sağlamasına teknik imkan sunmak zorundadır.
Birden fazla pazaryerinde (AHS) faaliyet gösteren firmalar farklı siteler arasında veri erişim imkanı vermek zorunda değildir. Bağımsız denetim kuruluşları tarafından hazırlanan raporlar Ticaret Bakanlığı’na teslim edilmelidir.
Hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcı iletişimi online pazaryerinde kurulacak dahili bir iletişim sistemi üzerinden yapılmak zorunda olacak. Satıcılar ürünün bulunduğu pazaryerinde herhangi bir sorun ile karşılaşırsa elektronik ortamda kurulan sistem ile direkt aracı şirketlere başvuru yapacak. 1 Temmuz`da dahili iletişim sistemi kurma zorunluluğu gelse de bu tarihe kadar elektronik posta gibi araçlarla sorunsuz şekilde yapılabilecek.
Satıcı Şeffaflığı ve Tasdiki Öne Çıkıyor
e-ticarette şeffaflık, güvenilirlik ve hakların korunması amacıyla satıcıların kimliğini belirleme şartı getirildi. Aracı olan online pazaryerleri satıcıların; ticaret unvanı, işletme adı ve tescilli marka adı, sicil kayıt numarası, vergi kimlik numarası gibi bilgileri doğrulamasını isteyecek. Satıcıyı tanıtan bilgilerin değişmesi halinde en geç ertesi güne kadar pazaryerine bildirilmesi ve aracı olan şirketin bu değişikliği resmi kurumlar üzerinden teyit etmesi istenecek.
Reklam Bütçe ve Kapsamı Değişecek
Aracı şirketlerin reklam (Reklam Giderleri) ve indirimleri (Elektronik Ticaret İndirimleri) adıyla giderleri tek düzen ve planda muhasebe etmesi gerekecek. Bir takvim yılı içerisinde belirlenen reklam ve indirim bütçesi eğer o yıl kullanılmadıysa sonraki yıla devredilemeyecek.
Reklam harcaması olarak kabul edilen durumlarda değişiklik yapıldı. Aşırı reklam nedeniyle ortaya çıkan sorunları engellemek için pazaryeri ve satıcıların reklam bütçelerine kısıtlama getirildi. Aracı ve satıcıların rakiplerini rekabet ortamından çekilmeye zorlayan ve piyasayı tekelleştiren uygulamaları önlemek için reklam giderleri düzenlendi. Maliyet altı satış ve çapraz sübvansiyon benzeri uygulamalar ile piyasadaki diğer rakipleri dışlayan ve kendi konumunu güçlendirerek yıkıcı bir üstünlük sunan şirketlere izin verilmeyecek.
e-Cüzdan ve Kargo Hizmetleri Düzenlendi
Alışveriş öncesi e-cüzdana yüklenen paralar ile alıcı ve satıcıların finansal gücünü kullanmaya yönelik hareketlerde bulunan pazaryerlerine engeller çıkarıldı. Rekabeti bozan etkileri önlemek için kargo ve e-cüzdan gibi avantaj olarak sunulan hizmetlerin verilmesi sorun olacak.
Büyük ölçekli aracıların pazaryerinden yapılan alışveriş miktarının çokluğu nedeniyle kargo ve lojistik sektöründe rekabet sorunu yaratması engellenecek. Aracıların hizmet verdiği pazaryeri satışı ile satın alınan ürünler hariç hizmet veremeyecek. Yani pazaryerine ait olarak açılan kargo firmaları sadece bu alanda hizmet verip, taşımacılık, kargo ve lojistik firmaları gibi dışarıdan iş alamayacak. Bu şekilde rekabet korunacak.
Elektronik Ticaret Lisansı ile Rekabet Korunacak
Online pazaryeri olarak hizmet vermeye yeni başlayan firmaların büyük ölçekli olanlar ile eşit şartlarda rekabet edebilmesi için kamu gözetimi ve denetimi amacıyla lisans alma ve lisans yenileme zorunluluğu getirildi. Belli bir eşiğin altında kalan aracı ve satıcı şirketler lisans uygulamasından muaf tutulacak. Bu yöntemle elektronik ticaret pazarına yeni giren işletmelerin rekabet hakkı korunacak ve sektörel denge sağlanacak. Lisans alma ve yenileme başvuruları 1 Ocak 2025 tarihi itibariyle Ticaret Bakanlığı’nın Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS) üzerinden yapılacak. Başvurunun ardından sonuç 15 gün içerisinde çıkacak.
Aracılar Kendi Markalı Ürünlerini Satamayacak
Aracı pazaryeri firmalarının kendi marka isimlerine ait olan ürünleri, başka satıcılara aracılık etmek amacıyla kurdukları pazaryerinde satışa sunması ve aracılık etmesi yasaklandı. Üreticinin değil markanın önemli olduğu bu kuralın uygulanması ile pazaryeri olarak açılan şirketlerin kendi ürünlerini öne çıkararak diğer satıcılarla haksız rekabet etmesinin önüne geçilmesi hedefleniyor. Aracı AHS şirketlerine uyum süreci için 1 Ocak 2024 tarihine kadar zaman tanınacak.
Arama Motoru Tanıtımlarında İzinsiz Marka Kullanılamayacak
Aracı ve satıcıların başka şirket ve şahıslara ait olan tescilli marka ürünlerini kendi reklamlarında pazarlama amacıyla kullanması yasaklandı. Ekonomik bütünlük içinde bulunulmayan tescilli marka ürünleri internet arama sorgularında öne çıkarılan tanıtım faaliyetleri için kullanılamayacak.
Siz de e-ticaret yönetmeliğine ve hukukun gerekliliklerine uygun bir şekilde online satış yapmak istiyorsanız ihtiyaç duyduğunuz tüm muhasebe işleri için Bizim Hesap uygulamalarını kullanarak zamandan tasarruf edebilir, firmanızı dijitale taşımak için bir adım atabilirsiniz.