Türkiye’de trafiğe kayıtlı 29 milyon taşıtın olduğu, vergi mükelleflerinin ise 8 milyona yakın taşıtın akaryakıt harcamalarını gider göstererek vergi indirimi elde ettiği tahmin ediliyor.
Akaryakıt harcamaları şirketler için en büyük şirket gider kalemleri arasında yer alıyor. Bu nedenle de şirketler akaryakıt harcaması yaptığında gider olarak göstermek istiyor.
Vergi kaçakçılığının ve usulsüz fatura kullanımının önüne geçmek isteyen Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), Ulusal Taşıt Tanıma Sistemini geliştirerek (UTTS) akaryakıt sektöründe önemli bir yeniliğe imza atıyor.
UTTS ne demek, UTTS nedir, UTTS kimlere zorunlu? gibi sorularınızı ve çok daha fazlasını sizler için cevapladık.
Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) Nedir?
UTTS nedir sorusuna yanıt vererek başlayalım. Öncelikle UTTS ne demek diye merak edenler için; UTTS, Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi anlamına geliyor.
Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), akaryakıt istasyonlarında gerçekleştirilen akaryakıt satış işlemlerinde pompalara bağlı bulunan ödeme kaydedici cihazlara taşıt plaka bilgilerinin otomatik aktarılmasını sağlayan yeni ve teknolojik bir sistemdir.
UTTS akaryakıt dolumu sırasında bilgilerin doğru şekilde kaydedilmesini amaçlar.
UTTS Ne işe Yarar?
UTTS nedir sorusunu yanıtladık. Peki UTTS tam olarak ne işe yarar?
UTTS ile araçlara takılan Taşıt Tanıma Birimi (TTB) sayesinde akaryakıt istasyonundaki görevli, plaka bilgilerin kaydını manuel olarak yapmayacak ve bilgiler doğrudan aktaracak.
Şimdi yeni bir soru karşımıza çıkıyor: Taşıt Tanıma Birimi nedir? Taşıt Tanıma Birimi yani TTB, araçların yakıt depolarının girişlerine monte edilen ve plaka bilgilerini otomatik olarak Taşıt Tanıma Okuyucuya aktaran bir elektronik donanımdır diyebiliriz.
Böylece araç bilgileri otomatik olarak doğru bir şekilde aktarılacağı için UTTS akaryakıt harcamalarını şirket gider kalemlerinden biri olarak gösterirken yapılan usulsüzlükler önleyecek.
Anlık veri aktarımı yapılması ve bu sırada güvenlik seviyelerinin yükseltilmesi sayesinde bu alanda yaşanan vergi kayıplarının önüne geçilebilecek.
Ulusal Taşıt Tanıma Sistemine Neden İhtiyaç Duyuldu?
Uygulamadaki boşluktan faydalanmak isteyen bazı mükellefler, kullanmadıkları ya da kullandıklarından fazla akaryakıt faturası alıyor, bu faturaları gider olarak gösteriyordu.
Dolayısıyla devlete daha az vergi ödüyorlardı. Yapılan araştırmalara göre hazine her yıl yaklaşık 15 Milyar TL vergi kaybına uğruyordu.
Kayıt dışı ekonominin önüne geçmek ve vergilendirmenin doğru şekilde yapılabilmesi için plaka ve sahiplik bilgilerinin akaryakıt alımlarında doğru şekilde kaydedilmesi gerekiyordu.
Kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele etmek isteyen Gelir İdaresi Başkanlığı, UTTS ile 2025 yılının başından itibaren bu sorunu çözmeyi, önemli bir gelir kalemine daha sahip olmayı hedefliyor.
UTTS Sistemi Nasıl Çalışır?
Ulusal Taşıt Tanıma Sisteminin çalışma şekilde şu şekilde:
- UTTS mükellefleri ve ilgili paydaşlar, Ulusal Taşıt Tanıma Sistemine kaydolacak.
- Taşıt sahipleri ve akaryakıt istasyonu işletenler, gerekli UTTS montaj işlemleri için UTTS platformu ile Darphane’ye kayıtlarını yapacak.
- UTTS’nin kurulum ve işletme görevi Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından yapılacak.
- Darphane tarafından yetkilendirilen “Yetkili Montaj Firmaları” Darphane’den alacakları UTTS donanımlarını araçlara ve akaryakıt istasyonlarına monte edecek.
- Akaryakıt harcamalarını gider olarak gösterenlerin taşıtlarının yakıt depo girişlerine Taşıt Tanıma Birimi (TTB) takılacak.
- Akaryakıt istasyonlarında pompa tabancasına takılan taşıt tanıma okuyucu cihaz, şifre çözümleme işlemlerini güvenlikli haberleşme anahtarı ile yapacak.
- Böylece UTTS’ye kayıtlı araçların yakıt dolum işlemlerinde plaka bilgisi otomatik olarak ödeme kaydedici cihaza aktarılacak. Bu bilgiler fatura ve satış verilerine işlenecek.
İstasyonlarda Elle Plaka Bilgisi Girmek Tarihe Karışıyor
Mevcut sistemde, akaryakıt dolumu sırasında aracın plaka bilgisi istasyon görevlisi tarafından manuel giriliyordu. Bu yöntemle sisteme ait olmayan plaka bilgileri girilerek usulsüz faturalar oluşturulabiliyordu.
UTTS ile birlikte bu tür işlemler artık sona erecek. Araçların yakıt depo girişlerine takılacak olan Taşıt Tanıma Birimi (TTB) sayesinde, aracın sahiplik ve plaka bilgisi otomatik olarak kayıt altına alınacak.
UTTS Hangi İşletmeler İçin Zorunlu?
UTTS kimlere zorunlu diye düşünerek bu kapsamda olup olmadığınızı merak ediyor olabilirsiniz.
Şöyle özetleyelim; Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), vergi mükellefi olan tüm kişi ve kuruluşlar için zorunlu olacak. Şirketinize ait araçların ya da kiraladığınız araçların, yasayla sisteme tanımlanması zorunlu hale getirildi.
Ayrıca UTTS Genel Tebliğ kapsamının genişletilmesine ilişkin yeni bir tebliğ 21 Eylül 2024'te Resmi Gazete‘de yayımlandı.
Buna göre, 1 Temmuz 2025'ten itibaren satılacak sıfır araçlar da UTTS kapsamına alındı ve TTB takılması zorunlu hale getirildi. Özel taşıt tanıma sistemlerine dahil olan araçların da TTB monte ederek sisteme dahil olmaları için son gün 30 Haziran 2025 olarak belirlendi.
Taşıt Tanıma Birimi Nereden Alınır?
UTTS geçişi için son tarih yaklaştıkça mükellefler “UTTS nereden alınır” sorusuna yanıt arıyor. Aslında UTTS, direkt alabileceğiniz bir donanım değil. Onun yerine UTTS sistemine kayıt olarak TTB alıp aracınıza monte etmeniz gerekiyor.
Taşıt Tanıma Birimleri, Darphane tarafından yetkilendirilen Taşıt Montaj Firmalarından temin edilebilecek. UTTS montaj işlemleri de yine bu firmalar tarafından gerçekleştirilecek.
UTTS fiyatı (daha doğru bir ifade ile TTB fiyatı) ise Darphane tarafından belirleniyor. Bu cihaz ve donanımların fiyatları ile UTTS kapsamında sunulan tüm hizmetlerin ücretleri Darphane tarafından belirlenecek ve o yıl için geçerli olacak.
UTTS Nasıl Kullanılır?
Sisteme katılması zorunlu olan araç sahipleri olarak UTTS’ye dahil olmak için Yetkili Montaj Firmaları tarafından aracınızın yakıt depo girişine Taşıt Tanıma Birimi (TTB) monte edilmeli. Bunun için öncelikle UTTS sistemine kayıt olmalı ve ardından Darphane’ye montaj talebini bildirmelisiniz.
Mükelleflerin işletmesine dahil olan ya da kiraladıkları her araç için bu montaj işleminin yapılması gerekir.
TTB, monte edildikleri aracın plaka bilgilerini tanımlayarak akaryakıt alımlarında bu plaka bilgisini direkt olarak aktarır. Böylece yasal düzenlemelere uygun şekilde akaryakıt gideri muhasebe kaydınızı yapmaya gönül rahatlığıyla devam edebilirsiniz.
UTTS'nin Faydaları Nelerdir?
UTTS, yenilikçi, güvenli ve teknolojik bir sistem olarak karşımıza çıkıyor. Gelin bu sistemin başlıca faydalarına bakalım:
- Öncelikle UTTS akaryakıt piyasasında rekabet eşitliği sağlıyor.
- Plaka bilgi girişlerinin manuelden otomatik aktarıma geçişi ile akaryakıt dolumuna hız kazandırıyor.
- Sahte fatura düzenleme, kullanılan yakıtların faturasını alma ya da çeşitli akaryakıt gideri muhasebe kaydı usulsüzlükleri önleyerek vergi kaçırmaları engelliyor.
- Önemli bir gelir kalemi olan vergilerin doğru şekilde alınması ile ekonomiye katkı sağlıyor.
- Veri aktarımın otomatikleşmesi, şeffaflık sağlıyor.
- Şeffaflık ve bilgilerin güvenle aktarılıp kaydedilmesi, denetimlerin kolaylaşmasına ve daha etkili hale gelmesine yardımcı oluyor.
- Yakıt alımlarının otomatik kaydedilmesi ile yakıt harcamalarının takibini kolay hale getiriyor.
Tüm bu faydaları düşündüğümüzde, UTTS ile işletmelerin, bireylerin ve devletin pek çok avantaj sağlayacağını söyleyebiliriz.
UTTS Ne zaman Başlayacak?
UTTS’nin uygulama genel tebliği, Resmi Gazete’nin 5 Ekim 2023 tarihli sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.
1 Ocak 2025 tarihi itibariyle uygulama zorunluluğu başlayacak. Gerek kiralama yoluyla gerekse işletmeye dahil olarak işte kullanılan araçlara Taşıt Tanıma Birimi takılması için son tarih ise 31 Aralık 2024.
31 Aralık 2024’ten sonra UTTS’den düzenlenmeyen belgeler, vergi kanunları bakımından hiç düzenlenmemiş sayılacak ve vergi indirimine konu edilemeyecek.
Özel taşıt tanıma sistemi kullanan bireysel taşıtlara TTB taktırmak için ise son tarih 30 Haziran 2025. Ek olarak, 1 Temmuz 2025'ten itibaren satılan sıfır araçlar da TTB kullanma zorunluluğu kapsamında.
Ne Yapmanız Gerekiyor?
Şirketiniz için kiraladığınız ya da işletmenizin doğrudan sahibi olduğu taşıtlara Taşıt Tanıma Birimi (TTB) taktırmanız gerekiyor. Söz konusu montaj işlemi sadece Darphane tarafından yetkilendirilen Taşıt Montaj Firmaları tarafından gerçekleştirilebilecek.
Yasanın yürürlüğe girmesiyle çok sayıda motorlu taşıt yetkili servisinin ve özel servislerin Taşıt Montaj Firması olmak için başvuracağı tahmin ediliyor.
TTB Cihazı Taşıttan Söküldüğünde Kullanılamaz Hale Gelecek
Taşıt Tanıma Birimi araçtan söküldüğünde kullanılmayacak ve yeniden taktırılması gerekecek. Ayrıca, taşıtların sahiplik ve/veya plaka bilgilerinin değişmesi durumunda da taşıtlara yeni TTB takılacağı açıklandı.
Bizim Hesap Kullanıcılarının OPET’te Ayrıcalıklı Olduğunu Biliyor musunuz?
Masrafmatik entegrasyonu ile Opet’ten aldığınız yakıtların ödeme bilgilerini Bizim Hesap’tan topluca alabilir, tek tek giriş yapmadan hesabınızı yönetebilirsiniz.
Kolay Yakıt
Opet istasyonlarında aracınızdan inmeden akaryakıt alım işlemlerinizi kolay ve konforlu bir şekilde tamamlayabilirsiniz.
Filo Takibi
Şirketinize tanımlı araçların aldıkları yakıt miktarını ve konum bilgilerini anlık olarak takip edebilirsiniz.
Günlük İşlem Limiti
Tanımlı araçlarınız için günlük yakıt alım limiti belirleyebilirsiniz.
Otomatik Muhasebe
Yakıt harcamalarınıza ilişkin faturalarınızı 15 günde bir toplu alarak masraflarınızı otomatik olarak muhasebeleştirebilirsiniz.
Geriye UTTS, Opet ve Bizim Hesap işbirliği ile birbirinden farklı ayrıcalıkların keyfini çıkarmak kalıyor.
UTTS ile İlgili Yasal Düzenlemeler
UTTS, 5 Ekim 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Genel Tebliğ ile yasal olarak düzenlenmiştir. Kayıt dışı ekonomi ile mücadele vurgusu yapılan bu düzenleme ile UTTS’nin kapsamı belirtilmiştir.
Tebliğ, 213 sayılı Vergi Usul Kanununa dayanır.
Ayrıca UTTS Genel Tebliğinin kapsamını genişleten son tebliğe buradan ulaşabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
1. UTTS zorunlu mu?
1 Ocak 2025 tarihi itibariyle zorunlu olacak.
2. UTTS hangi işletmeler için zorunlu?
UTTS, perakende satış yapan akaryakıt işletmeleri ve akaryakıt dağıtım şirketleri için zorunludur. 1 Ocak 2025 itibariyle akaryakıt istasyonları, en az bir pompalarında Taşıt Tanıma okuyucu (TTO) bulundurmakla yükümlüdürler.
Bunun dışında akaryakıt harcamalarını vergi beyanında gider olarak gösteren tüm araç sahiplerinin, yakıt depo girişlerine Taşıt Tanıma Birimi (TTB) taktırarak sisteme dahil olmaları gerekir.
Aracı kiralama yoluyla edinmeleri ya da aracın işletmeye dahil olması bir fark oluşturmaz ve her iki durumda da TTB zorunludur.
Ayrıca 1 Temmuz 2025'ten itibaren satılacak sıfır araçlar için de TTB taktırma zorunluluğu getirildi.
3. Taşıt tanıma birimi hangi araçları kapsıyor?
İşletmeye bağlı olan ya da işletme tarafından kiralanarak işte kullanılan, ticari amaçla kullanılan her taşıtı ve taşıt filosu sahibi firmaları kapsıyor.
Zorunlu olmayan taşıt sahipleri de gönüllü olarak TTB monte ettirebilir.
Son yayımlanan tebliğe göre; özel taşıtma tanıma sistemlerine dahil olan bireysel taşıtlar ve 1 Temmuz 2025 tarihinden itibaren satılacak sıfır araçlar da TTB kapsamında.
4. Taşıt tanıma sistemi ücretli mi?
UTTS taşıt sahibi mükelleflerin ödeyeceği Taşıt Tanıma Birimi (TTB) fiyatı, KDV hariç 1.810 TL’dir. Bu fiyata montaj hizmet bedeli dahildir.
Bu fiyat 2024 yılı için geçerlidir.
5. Taşıt tanıma nasıl takılıyor?
Taşıt Tanıma Birimi, Yetkili Montaj Firmaları tarafından takılır.
6. Taşıt tanıma sistemi nasıl iptal edilir?
UTTS, yasal bir zorunluluk olduğu için sistemden çıkış ya da iptal söz konusu değildir. Kanun kapsamına giren, şirket dahilinde veya sözleşme ile kiralık olarak işte kullanılan araçların, UTTS sistemi ile kullanılma yükümlülüğü var.
İstisna olarak aracın satışı veya kaza vb. sonucu hurdaya çıkması söylenebilir.
7. Taşıt tanıma sistemini kim yapar?
Taşıt Tanıma Sistemi, GİB tarafından düzenlenmiştir. Donanım ücretleri Darphane tarafından belirlenir ve Yetkili Montaj Firmaları Darphane tarafından yetkilendirilir.
Araçlarına Taşıt Tanıma Birimi taktırma zorunluluğu bulunan mükellefler, Yetkili Montaj Firmaları ile ilgili donanımı monte ettirebilirler.
8. Taşıt tanıma ile nasıl benzin alınır?
UTTS kapsamında TTB monte edilmiş aracınız ile TTO bulunan (1 Ocak 2025 itibariyle en az bir pompada TTO monte edilmesi zorunlu olacak) akaryakıt istasyonlarından hızlıca ve güvenli yakıt harcaması yapabilirsiniz.
UTTS donanımları birbiri ile entegre olduğu için siz istasyona gelip yakıt aldığınızda sistem direkt olarak çalışır ve plaka bilgilerinizi aktararak kaydedilmesini sağlar.
Eğer siz de işletmenize ait akaryakıt masraflarını gider olarak göstermek istiyorsanız, 31 Aralık 2024’e kadar araçlarınızı yeni sisteme entegre ettirmeyi unutmayın.
Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi hakkında daha fazla bilgi almak isterseniz utts.gov.tr adresini ziyaret edebilirsiniz.
