e-İrsaliye ve e-fatura zaman zaman karıştırılan iki farklı e-belge türü. Kullanım alanları, amaçları, içerdiği bilgiler gibi pek çok farklılıkları var.
Gelin bu iki farklı belgeyi inceleyelim ve karşılaştıralım.
e-İrsaliye Nedir?
e-İrsaliye, kağıt olarak oluşturulan “sevk irsaliyesi” belgesi ile aynı hukuki niteliklere sahip bir elektronik belge. Kağıt irsaliyeden farklı olarak dijital ortamda düzenlenir.
Daha iyi anlamak için sevk irsaliyesinden kısaca bahsedelim. Sevk irsaliyesi, bir ürünün bir adrese sevk sürecini belgelendirmek için hazırlanır. Bu belge elektronik olarak hazırlandığında e-irsaliye olur.
Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) düzenlemelerine göre 2021 ve müteakip dönemi brüt satış hasılatı 10 milyon TL ve üzeri olan şirketlerin e-irsaliye sistemine geçmesi zorunludur.
e-Fatura Nedir?
e-Fatura ise faturanın dijital ortamda hazırlanmış halidir. e-Fatura uygulamasını tercih eden işletmeler; elektronik ortamda fatura oluşturur, iletilir, arşivler ve kendilerine oluşturulan e-faturaları alabilir.
e-Fatura uygulamasında hem alıcının hem de faturayı düzenleyenin e-fatura kullanıcısı olması gerekir.
509 no’lu Vergi Usul Kanunu Tebliği’ne göre brüt satış hasılatı 2022 veya müteakip hesap dönemleri için 3 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler e-faturaya geçmek zorundadır.
e-İrsaliye ve e-Fatura Arasındaki Temel Farklar Nelerdir?
Her ikisi de oldukça önemli olan bu e-belgeler, farklı durumlar ve amaçlar için düzenlenir. e-İrsaliye ve e-faturanın kullanım alanı gibi temel farkları var:
- Kullanım amaçları farklıdır. e-İrsaliye, ürünün bir yerden farklı bir adrese sevk işlemini belirtmek için düzenlenir. e-Fatura ise bir ürünün satışını belirtmek için düzenlenir.
- e-İrsaliye kullanabilmek için e-fatura mükellefi olmanız gerekir. Oysa e-fatura kullanmak için e-irsaliye kullanma zorunluluğu yoktur.
- e-Faturada ve e-irsaliyede farklı bilgiler yer alır. Örneğin faturada ödeme tutarı gibi bilgiler yer alırken e-irsaliyede bu bilgiler bulunmaz. Bunun yerine daha çok taşınma ile ilgili (sevk tarihi vb.) bulunur.
- e-Fatura, ürün teslim edildikten sonra 7 gün içerisinde kesilebilir. e-İrsaliyenin ise ürünün sevkinden önce düzenlenmesi gerekir.
e-İrsaliye ve e-Faturanın Avantajları Nelerdir?
Farklı amaçlarla düzenlenen bu belgelerin işletmelere sağladığı pek çok avantaj var. işte e-irsaliye ve e-faturanın avantajlarından bazıları:
- Hem e-fatura hem de e-irsaliye işletmelere hız kazandırır. e-Belge uygulamaları sayesinde belge düzenleme, iletme gibi işlemler çok kısa sürede tamamlanır.
- Hız sağladıkları için iş verimliliğini de genel olarak artırırlar.
- Zamandan tasarruf, iş gücünden de tasarruf demektir. Böylece daha önemli işlere zaman ayırabilirsiniz.
- Elektronik ortamda hazırlandıkları ve iletildikleri için güvenilir yöntemlerdir.
- Her ikisi de kağıt kullanımını ortadan kaldırdığı için çevre dostu uygulamalardır.
- Manuel belge düzenlemeden kaynaklanabilen hataları en aza indirir.
- İşletmelere maliyet tasarrufu sağlarlar. Arşivleme, kargo, kağıt, basım gibi pek çok masrafı ortadan kaldırır.
- Dijital ortamda arşivlendikleri için ihtiyaç halinde denetim/kontrol gibi süreçleri kolaylaştırırlar.
- e-Belge uygulamaları diğer ilgili sistemler ile entegre olabildiği için işletmelerin dijitalleşme süreçlerini katkı sağlarlar.
- İşletmeye dair fatura, irsaliye gibi tüm belgelerin dijital ortamda ve tek bir ekranda görüntülenebilmesi iş yönetimini kolaylaştırır.
e-İrsaliye ve e-Fatura Geçiş Süreci
Bu uygulamaların kapsamları farklı olduğu için geçiş süreçleri de farklılık gösterir. İşte e-irsaliye ve e-fatura zorunluluğu bulunan mükellefler ve izlemeleri gereken geçiş adımları:
e-İrsaliyeye Geçiş
e-İrsaliyeye geçişi zorunlu olan mükellefler:
- Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli 1 ve 3 sayılı listedeki malları üreten ve ithal edenler,
- 3213 sayılı Maden Kanunu kapsamında düzenlenen işletme ruhsatı/sertifikası sahipleri ve maden üretim faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişiler,
- 4634 sayılı Şeker Kanununa göre şekerin imalini gerçekleştirenler,
- Demir ve çelik ile demir veya çelikten eşyaların imali, ithalini yapanlar,
- Gübre Takip Sistemi’ne kayıtlı kullanıcılar,
- e-Fatura uygulamasına kayıtlı olan ve brüt satış hasılatı; 2018, 2019 veya 2020 hesap dönemlerinde 25 Milyon TL, 2021 veya müteakip hesap dönemlerinde 10 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler,
- Komisyoncu veya tüccar olarak sebze ve meyve ticareti yapanlar,
- İnşaat Demiri İzleme Sistemine geçiş zorunluluğu getirilen mükelleflerden brüt satış hasılatı 2024 ve müteakip hesap dönemlerinde 1 Milyon TL ve üzeri olanlar,
- Yapılan analiz veya inceleme çalışmaları neticesinde riskli ya da vergiye uyum düzeyi düşük olduğu tespit edilen mükellefler.
e-İrsaliyeye Geçiş Adımları
- e-İrsaliye uygulamasına GİB üzerinden geçmek için GİB Portal’a girin.
- Araçlar menüsündeki “kullanıcı bilgileri” kısmına tıklayın.
- Buradaki “e-İrsaliye kullanmak istiyorum” butonuna tıklayın.
GİB Portal dışında özel entegratörler ya da doğrudan entegrasyon yöntemi ile de e-irsaliyeye geçiş yapabilirsiniz.
e-Faturaya Geçiş
e-Faturaya geçmesi zorunlu olan mükellefler başlıca şöyle:
- Brüt satış hasılatı; 2018, 2019 veya 2020 hesap dönemleri için 5 Milyon TL, 2021 hesap dönemi için 4 Milyon TL, 2022 veya müteakip hesap dönemleri için 3 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler.
- Kendilerinin veya aracı hizmet sağlayıcılarının internet sitelerinde veya diğer elektronik ortamlarda mal/hizmet satışı yapan mükelleflerden; 2020 veya 2021 hesap dönemleri için 1 Milyon TL, 2022 veya müteakip hesap dönemleri için 500 Bin TL ve üzeri brüt satış hasılatı olanlar.
- Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli 1 ve 3 sayılı listelerdeki ürünleri üreten/ithal edenler.
Ancak elbette bunlarla sınırlı değil. Detaylar için e-Fatura Kimler İçin Zorunludur ve Nasıl Geçilir? konulu yazımızı inceleyebilirsiniz.
Ayrıca diğer firmalar da e-faturaya kendi istekleri ile geçebilirler.
e-Fatura Geçiş Adımları
- Gerçek Kişi e-imza ya da mali mühür; Tüzel Kişi mali mühür ile başvuru yapar.
- GİB Portaldan e-fatura başvurusu sayfasındaki bilgileri doldurarak başvuru yapın.
- Başvuru sırasında mali mührün bilgisayara takılı ve çalışır durumda olduğundan emin olun.
- e-Fatura başvurusu portalında “yararlanma yöntemi” (GİB Portal ya da özel entegratör kullanma) bölümünden seçim yapabilirsiniz.
- Başvurudan sonra e-fatura mükellefiyet sorgulaması yapın.
- Son olarak birkaç saat sonra kayıtlı kullanıcılar listesinden kontrolünüzü yapın.
Sıkça Sorulan Sorular
e-İrsaliye, e-fatura yerine geçmez. e-İrsaliyede e-faturada bulunması gereken bilgiler yer almaz, bu nedenle e-fatura yerine kullanılmaz.
Alıcı e-irsaliye mükellefi değilse e-faturanın kağıt çıktısı irsaliye yerine geçer. Ancak e-irsaliye mükellefi olanlar, alıcı e-irsaliye mükellefiyse mücbir sebepler dışında kağıt irsaliyeleri kullanamaz.
e-Faturaya sevk tarihi gibi gerekli bilgiler eklenir ve “İrsaliye yerine geçer” ibaresi eklenirse e-fatura irsaliye yerine kullanılabilir.
Evet, e-irsaliye kullanmak için e-fatura uygulamasına da kayıtlı olmanız gerekir.
Evet, e-irsaliye ve e-fatura aynı anda kullanılabilir.
e-Fatura uygulamasına kayıtlı ve brüt satış hasılatı;
– 2018, 2019 veya 2020 hesap dönemlerinde 25 Milyon TL,
– 2021 veya müteakip hesap dönemlerinde 10 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler e-irsaliye kullanmak zorundadır.
Brüt satış hasılatı;
– 2018, 2019 veya 2020 hesap dönemleri için 5 Milyon TL,
– 2021 hesap dönemi için 4 Milyon TL,
– 2022 veya müteakip hesap dönemleri için 3 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler de e-fatura kullanmak zorundadır.
Akaryakıt, enerji ürünleri, madencilik (doğal kaynak çıkarımı), gıda sanayi (şeker), metal sanayi (demir-çelik üretimi ve ticareti), gübre üretimi, sebze meyve ticareti gibi pek çok alan, zorunluluk kapsamında yer alır.
Kısaca; üretim, imalat, ticaret, madencilik, sanayi diyebiliriz.
