Vergi yönetimi, girişimcilerin karşılaştığı en önemli konulardan biri. Etkili vergi yönetimi, yasalara uyumlu olmanın ötesinde finansal riskleri de minimuma indirir.
Bu yazımızda,
- Vergi planlamasının avantajlarından KOBİ’lere özel stratejilere,
- Sık yapılan hatalardan teknolojik gelişmelere kadar vergi yönetimiyle ilgili bilmeniz gerekenleri adım adım inceledik.
Doğru vergi yönetimi hakkında tüm detaylar için okumaya devam edin.
Vergi Yönetimi Nedir ve Neden Önemlidir?
Vergi yönetimi;
- muhasebe kayıtlarını inceleyen,
- bu kayıtların doğruluk ve düzenliliğini araştıran,
- yapılmış olan hata ve hileleri ortaya çıkaran işlemlerle birlikte ekonomik ve mali analizlerle işletmenin daha verimli çalışması için gerekli verileri tespit eden,
- sorumlulara önlem almaları için yol gösteren, önerilerde bulunan bir yapının hayata geçirilmesine denir.
Vergi yönetimi işletmelerde son derece önemlidir çünkü işletmenin faaliyet ve sonuçları ilgilenen grupların sayısı hali ile artmaktadır. Şirket ortakları ve yöneticileri dışında
- şirket çalışanları ve sendikalar,
- işletmeye finansman sağlayan kuruluşlar işletme ile ticari ilişkide bulunan işletmeler,
- İşletmeye borsada yatırım yapmayı düşünen yatırımcılar,
- devletin çeşitli birimleri gibi grupların hak ve çıkarlarının korunması ve işletmenin verimli şekilde gelişmesi açısından vergi yönetimi önem taşımaktadır.
Girişimciler için Vergi Planlamasının Avantajları
Vergi planlaması, “iyi bir vergi sisteminde bulunması gereken eşitlik, etkinlik ve basitlik özelliklerini içinde barındıran, yasal veya gayri yasal bir şekilde önceden ve geleceğe dönük olarak tasarlanan periyodik bir mali düzenleme” olarak tanımlanabilir.
İşletmeler, vergi planlaması ile mali yükünü minimize etmeye çalışır. Bu nedenle vergi planlaması girişimciler için son derece önemlidir. Vergi planlamasının ikinci önemi ise riskleri azaltmaya çalışmaktır.
Vergi planlamasının yapılmasının girişimciler açısından avantajlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- Kaynakların verimli kullanımı
- Yasalara uyum sağlama
- Rekabet avantajı
- Finansal planlama ve yönetim
- Vergi tasarrufu
Bu avantajlar sayesinde girişimler geleceğe emin adımlarla ilerleyebilir.
Girişimlerin verimli bir vergi planlaması yapabilmesi için uzmanından destek alıp muhasebe kayıtlarının detaylı ve doğru şekilde tutulması önemlidir.
Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler (KOBİ’ler) için Vergi Stratejileri
Doğru vergi stratejileri ile işletmelerin sorunsuz bir şekilde işlemesi sağlanır. Küçük ve orta ölçekli işletmeler açısından vergi stratejilerinden bazıları şunlardır:
- İşletmeler kuruluş aşamasında doğru bir işletme yapısı seçilmeli. Doğru işletme yapısını seçmek, vergi yükümlülüklerinizi azaltmanıza ve vergi planlama stratejilerinizi güçlendirmenize yardımcı olur.
- Kuruluş aşamasında yapılacak olan masraflar yazılmalı. Bu masraflar yapısına göre gider olarak gösterebileceği için vergi bakımından önem taşır.
- Yatırımların planlanması doğru yapılmalı. Bu sayede çeşitli vergi indirimleri ve muafiyetleri almaya hak kazanacaksınız.
- İşletmeler amortismanı en iyi şekilde değerlendirmeli.
Vergi Hatalarının İşletmeler Üzerindeki Etkisi
Vergi alacağının haksız yere fazla veya eksik alınmasına neden olan usulsüz işlemlere vergi hatası denir. Bu işlemler vergi alacağının doğmasından tarh, tahakkuk ve tahsil aşamalarına kadar ya da yargı aşamasında da olabilir.
Bu tanımdan hareketle vergi hataları;
- her aşamada yapılabilir,
- verginin ödenmesi gerekenden az veya fazla tahsil edilmesine yol açar,
- verginin tarafları olan vergi idaresinden veya vergi mükellefinden kaynaklanabilir.
Vergi hataları neticesinde işletmelere yük oluşabilir. Vergilemede yapılan hatalar ile İşletmeler için ortaya
- uyum maliyetleri,
- muhasebe kayıtlarında düzeltme ve
- mükellef hakkında vergi incelemesi başlanması gibi sonuçlar doğurur.
Vergi hataları sebebiyle işletmeler eksik tarh ve tahakkuk ettirilen vergiyi ödemekle birlikte, parasal maliyetler olan vergi ziyaı cezaları, usulsüzlük cezaları ve gecikme faizine de katlanmak zorunda kalır.
Teknolojinin Vergi Yönetiminde Kullanımı
2019 yılında pandeminin etkisi ile dijitalleşme en çok konuşulan konular arasında yer aldı. Türkiye’de Gelir İdaresi Başkanlığı bilişim teknolojilerinden yararlanarak elektronik uygulamaları en fazla kullanan kamu idarelerinin başında geliyor.
Gelişen ve değişen ekonomi içinde mükellef gruplarının
- ihtiyaç ve beklentileri değişir,
- ölçekleri büyür,
- uluslararası faaliyetleri artar,
- tüm ekonomik faaliyetlerinin kavranması giderek güçleşir.
Vergi idaresinin vergi uygulamalarını daha etkin yapabilmesi/yapılandırabilmesi için gerekli teknolojik altyapının bütüncül bir bakış açısıyla ve tüm kurumlarla entegre olarak yapılandırılması sağlanmalıdır.
Vergi Dairesi Otomasyon Projesi (VEDOP) ile Türkiye’de 1998 yılından günümüze kadar (1995 yılında pilot olarak başlatıldı) kendi içinde sürekli gelişen teknolojilerle yenilenen ve her geçen gün yeni hizmet seçenekleri ile sürekli gelişen uygulamalar geliştirildi.
Gerek vergi yönetiminin işleyiş ve hizmet sunumunda gerekse mükelleflerin yükümlülüklerini yerine getirmesinde birçok alışılagelmiş uygulamanın yerini yeni dijital teknolojilerin kullanıldığı elektronik vergi uygulamaları aldı.
- Beyannamelerin internet üzerinden alınması (e-Beyanname),
- e-VDO (İnternet Tabanlı Vergi Dairesi Otomasyonu),
- 81 ildeki denetim birimlerinin tam otomasyonlu hale getirilmesi,
- VERİA (Veri İstihbarat Merkezi),
- VİMER ( Vergi İletişim Merkezi),
- İNKA( İnsan Kaynakları Otomasyon Projesi) vb. sistemler ile mükelleflerini daha iyi tanımlayabilen, vergi ödevlerini eksik veya zamanında yerine getirmeyen mükellefleri daha etkin izleyebilen ve yaptırım uygulayabilen bir yapıya ulaşıldı.
Vergi Yönetiminde Sık Yapılan Hatalar Ve Kaçınma Yolları
Mükelleflerin vergi yönetiminde sıklıkla karşılaştığı hatalar şu şekildedir:
- Hesap hataları,
- Vergilendirme hatalarıdır.
Gelin bu hataların detaylarına bakalım.
Hesap Hataları
Vergi miktarına ilişkin maddi hataları ifade eder. Hesap hatalarının tamamı yargı yoluna başvurmaksızın idari yollarla düzeltilebilir. Vergi miktarına ilişkin hesap hataları şunlardır (Vergi Usul Kanunu m.117):
- Matrah Hataları:Matrah, ödenmesi gereken vergi miktarının belirlenmesine sağlayan bizideğer veya miktardır. Bu miktara belli bir vergilendirme oranı uygulanarak ödenecek olan vergi miktarı hesaplanır.
Vergi Yönetiminde bu matrahın yanlış olarak tespiti halinde ödenecek vergi miktarı da farklılık gösterecektir. Matrahın fazla hesaplanması ödenecek verginin de fazla hesaplanması sonucunu doğurur.
- Vergi Miktarında Hatalar:Vergi miktarındaki hatalar vergi oranlarının ve tarifelerin yanlış uygulanmasından kaynaklanan hatalardır.
Vergi oranlarının ve tarifelerinin yanlış uygulanması eksik veya fazla vergi hesaplanmasına neden olur.
- Mükerrer Vergilendirme:Mükerrer vergilendirme, aynı vergi kanunu uygulanarak, aynı vergilendirme döneminde aynı matrahlar üzerinden vergi idaresi tarafından birden fazla vergi istenmesi ve alınması demektir.
Örneğin, veraset ve intikal vergisinin birden çok mirasçı tarafından verilmesi ve her mirasçıya aynı miktarda vergi tahakkuk ettirilmesi gibi durumlar düşünülebilir.
Vergilendirme Hataları
Vergi mükellefiyetine ilişkin olan tespit ve değerlendirme yapılan hatalardır (VUK m.118):
- Mükellefin Şahsında Hata:Verginin asıl borçlu yerine başka bir kimse adına kesilmesidir. İsim benzerliği nedeniyle ortaya çıkabilen bir durumdur.
- Mükellefiyette Hata:Mükellefiyette hata, vergiye tabi olmayan ya da vergiden muaf olan gerçek ve tüzel kişiden vergi istenmesi veya alınmasıdır.
- Verginin Konusunda Hata:Vergi konusuna girmeyen ya da vergiden istisna edilmiş gelir, servet, değer ve belge ve işlemler üzerinden vergi istenmesi ya da alınmasıdır.
Vergi Usul Kanununun 120. maddesi, vergi hatalarının düzeltmesi yetkisini Vergi Dairesi müdürüne vermiştir. Vergi dairesi, tereddüt edilmeyecek derecede açık vergi hatalarını tespit ettiği takdirde kendiliğinden düzeltir.
Mükellefin düzeltme başvuruları üzerine de gerekli inceleme yapılarak düzeltme işlemi yapılabilir. Vergi hatasının vergi dairesi tarafından düzeltilmesi için, vergi hatalarının yargılamayı gerektirmemesi, ilk bakışta anlaşılabilecek açıklıkta olması gerekir.
Hatalarının düzeltilmesinde hatanın miktarı önemli değildir.
Vergi Yönetiminde Hatalardan Kaçınma Yolları
Sık yapılan hataları öğrendiğimize göre gelin şimdi de bu hatalardan nasıl kaçınabileceğinize bakalım:
1. Güncel Vergi Mevzuatını Takip Edin
Vergi düzenlemeleri sürekli olarak değişir. Bu değişikliklere uyum sağlamayı hatalardan kaçınmanın birinci yolu olarak düşünebilirsiniz. İşletmelerin düzenli olarak mevzuat takibi yapması gerekir.
Özellikle yeni çıkan düzenlemelerin nasıl uygulanacağı konusunda bilgi sahibi olmak hataları önler.
2. Düzenli Kayıt Tutun
Eksik veya hatalı kayıtlar, hem vergi incelemelerinde sorun yaşamanıza hem de yanlış beyanların yapılmasına neden olabilir.
Bundan kaçınmak için muhasebe kayıtlarının güncel, doğru ve düzenli tutulması çok önemli. Bunun için ön muhasebe programları gibi yazılımları kullanarak hata ihtimalini en aza indirebilirsiniz.
3. Vergi Takvimini Dikkatli Yönetin
Vergi beyannameleri ve ödemelerinde gecikmeler cezalara neden olur. İşletmelerin vergi takvimini takip etmesi ve ödeme planlarını buna göre düzenlemesi gerekir.
Dijital hatırlatma sistemleri veya ön muhasebe yazılımları bu konuda büyük kolaylık sağlar.
4. Dijital Dönüşüme Geçiş Yapın
e-Fatura, e-defter ve e-arşiv gibi elektronik uygulamalara geçmek hem yasal uyum açısından hem de verimlilik için son derece avantajlı. Bu uygulamalar,
- veri kaybını önler,
- belge yönetimini kolaylaştırır,
- güncel mevzuata uyum konusunda garanti sağlar.
5. Uzman Desteği Alın
Vergi yönetimi konusunda eksik bilgi, hataların beraberinde getirir. İşletmelerin mali müşavirlerden düzenli destek alması yasal risklerden korunmalarına yardımcı olur.
Bu yöntemlerle işletmeler, vergi yükümlülüklerini yerine getirerek hatalardan kaynaklanabilecek cezaları azaltır.
Vergi Yönetimi İle İşletmenizi Nasıl Güçlendirebilirsiniz?
Vergi yönetimini üç başlık şeklinde değerlendirecek olursak;
- Birincisi vergi planlamasıdır. Vergi yasalarına aykırı davranmadan vergi yükünü minimize etmektir.
- İkincisivergi bütçelemesidir. Ticari karar alma süreçlerinde vergi unsurunun maliyet/teşvik boyutuyla proaktif bir yaklaşımla hesaplamalara dahil edilmesidir.
- Üçüncüsü isevergisel risk yönetimidir. Vergi kanunları genellikle karmaşık ve değişkendir. Olası bir hata, işletmeyi ileride ciddi finansal yükler ve/veya hukuksal yaptırımlarla karşı karşıya bırakabilir.
İşletmeler, iyi bir vergi yönetimiyle
- ödenecek vergilerden tasarruf sağlayabilir,
- olası zorluklara karşı korunabilir,
- ticari kararlarında isabeti artırılabilirler.
Vergi kanunlarındaki istisna, indirim, hak ve avantajlar azami kullanılarak vergiler en aza indirilebilir. Böylece işletme için bir finansman kaynağı yaratılmış olur.
