e-Fatura, e-arşiv fatura, e-defter gibi e-dönüşüm uygulamalarının zorunluluk kapsamları değişebiliyor. Üstelik e-fatura uygulamasına zorunluluk nedeniyle değil avantajlarından faydalanmak için geçen pek çok işletme var.
O nedenle özellikle gönüllü geçen mükelleflerin, e-defter ve e-fatura kullanma zorunluluğu ile ilgili konuları araştırıyor. Biz de sizler için “e-faturaya gönüllü geçenler e-defter kullanmak zorunda mı?” sorusunu yanıtladık.
e-Defter Nedir?
İşletmelerin tutmakla yükümlü olduğu defterler olur. İşte bu defterlerin elektronik olarak hazırlandığında elektronik defter yani e-defter olur.
Şimdi biraz daha detaylı inceleyelim.
e-Defter; Vergi Usul Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu gereğince tutulması zorunlu olan yevmiye defteri ve büyük defterin, belirli format ve standartlara göre elektronik olarak hazırlanmış halidir.
e-Defter uygulaması, bu defterlerin elektronik olarak
- hazırlanmasını,
- kaydedilmesini ve
- bütünlüğünün ve doğruluğunun e-imza/mali mühür ile garanti altına alınarak ispat aracı olarak kullanılabilmesini sağlar.
e-Fatura Nedir?
e-Fatura, matbu faturanın elektronik ortamda hazırlanmış halidir. Elektronik fatura olarak da bilinir. e-Fatura uygulama ile e-fatura oluşturabilir, gönderebilir, alabilir ve faturalarınızı elektronik ortamda saklayabilirsiniz. Fatura ile ilgili süreci tamamen dijital ortama taşıdığı için işletmelere birbirinden önemli avantajlar sunar.
e-Fatura uygulamasında hem alıcının hem de satıcının e-fatura sistemine kayıtlı olması önemli bir detay.
e-Fatura uygulamasıyla ilgili tüm detaylara e-Fatura Nedir? Avantajları Nelerdir? Nasıl Sorgulanır? yazımızdan ulaşabilirsiniz.
e-Fatura ve e-Defter Arasındaki Fark Nedir?
e-Fatura ve e-defter, her ikisi de birer e-dönüşüm uygulaması olarak karşımıza çıkar. Bu uygulamaların kapsamı, kullanım alanı, amaçları birbirinden farklıdır.
İşte e-fatura ve e-defter arasındaki temel farklar:
| e-Fatura | e-Defter | |
|---|---|---|
| Amaç | İşletmenin ticari işlemlerine ait faturaları kesmek. | İşletmenin muhasebe kayıtlarını tutmak. |
| Kapsam | Yalnızca faturaları kapsar. | Yevmiye ve büyük defteri kapsar. |
| Kullanım Alanı | Alıcı ve satıcı arasındaki ticari işlemler. | İşletmenin muhasebe süreçlerinin elektronik ortamda kaydı. |
e-Faturaya Gönüllü Geçenler e-Defter Kullanmak Zorunda Mı?
Bu konu biraz kafa karıştırıcı olabiliyor. Üstelik yeni bir tebliğ ile bazı değişiklikler de yapıldı. O nedenle gelin teker teker inceleyelim.
Öncelikle e-deftere geçiş zorunluluğuna bakalım:
- Ciro veya sektör kriterlerine göre e-faturaya geçiş zorunluluğu olan mükellefler,
- Türk Ticaret Kanunu 397/4. maddesine göre bağımsız denetlenmesi gereken şirketler,
- GİB incelemeleri sonucunda vergi uyum düzeyi düşük ve riskli olduğu tespit edilen işletmeler.
İlk maddemize göre bir de e-faturaya geçiş zorunluluğu olan mükelleflere bakalım:
- Brüt satış hasılatı; 2018, 2019 veya 2020 hesap dönemleri için 5 Milyon TL, 2021 hesap dönemi için 4 Milyon TL, 2022 veya müteakip hesap dönemleri için 3 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler,
- SGK ile sözleşme imzalayan sağlık hizmeti sunucuları ile medikal malzeme ve ilaç/etken madde temin eden tüm mükellefler,
- Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli 1 ve 3 sayılı listelerdeki ürünleri üreten/ithal eden mükellefler, vb.
Elbette bunlarla sınırlı değil. Üstelik bunların dışında da pek çok işletme, avantajlarından faydalanmak için e-fatura uygulamasına geçiyor.
Bu durumda akıllara şu soru geliyor; e-faturaya gönüllü geçenler e-defter kullanmak zorunda mı? Kısa bir süre öncesine kadar cevabımız “hayır” olacaktı. Zorunluluk kapsamında olmadan e-faturaya geçerseniz e-defter zorunluluğunuz doğmuyordu.
Ancak yeni bir tebliğ ile dikkat edilmesi gereken bir detay eklendi.
2025 yılından itibaren artık bilanço usulüne tabi tüm mükellefler e-deftere geçmek zorunda. Bu nedenle artık bir mükellef e-faturaya gönüllü geçtiyse ve bilanço esasına tabi ise; o halde e-deftere de geçmek zorunda. Bu durumda artık belirleyici olan e-faturaya geçişi gönüllü ya da zorunlu olmasından ziyade mükellefin bilanço esasına tabi olması diyebiliriz.
Buna göre şunu söylemek mümkün: Bir mükellef gönüllü olarak e-faturaya geçtiyse ancak bilanço esasına tabi değilse zaten işletme defteri tutması gerektiğinden e-defter zorunluluğu olmuyor.
Sıkça Sorulan Sorular
e-Faturaya zorunluluk kapsamında geçenlerin e-deftere geçişi de zorunlu. Ancak gönüllü geçenler için direkt olarak böyle bir zorunluluktan söz etmek mümkün değil. Burada dikkat edilmesi gereken, mükellefin bilanço esasına tabi olup olmadığı.
Bilanço usulüne tabi olanlar 2025 yılından itibaren e-deftere geçmek zorunda. Bu durumda bir mükellef e-fatura gönüllü geçtiyse ve bilanço esasına tabi ise e-deftere geçişi zorunlu olur.
Evet, e-fatura kullanmadan e-defter kullanabilirsiniz.
e-Faturaya geçiş zorunluluğu olanlar, Türk Ticaret Kanunu 397/4. maddesine göre bağımsız denetlenmesi gereken şirketler ve GİB incelemelerine göre vergi uyum düzeyi düşük ve riskli bulunan mükellefler e-deftere geçmek zorunda.
