Bilanço Nedir ve Nasıl Hazırlanır?

Belli bir süre sonunda şirketinizin finansal durumunu nasıl öğrenirsiniz? Alacak ve borçlar, varlıklar, özkaynaklar gibi tüm kalemleri onlarca ayrı dosyada inceleyerek mi?

Bunun çok daha verimli ve stratejik bir yolu var; bilanço hazırlamak.

Bilanço nedir, nasıl hazırlanır, bilanço kalemleri nelerdir, bilanço türleri, bilanço analizi nasıl yapılır sizler için araştırdık. Keyifli okumalar!

Bilanço Nedir?

Öncelikle “bilanço nedir?” sorusunu kısaca yanıtlamak gerekirse bilanço, bir şirketin belli bir dönem içinde mali durumunu gösteren tablodur. Bilançoda şirketin alacak ve borçları, varlıkları gibi kalemler yer alır. Bu sayede şirketin o dönemki finansal durumunun ve performansının analiz edilmesini sağlar.

Üstelik yöneticilerin geleceğe yönelik daha stratejik kararlar almasına da yardımcı olur. Sadece işletme sahibi ya da yönetici değil aynı zamanda yatırımcılar için de önemlidir ve karar alma süreçlerinde etkilidir.

Bilanço Ne İşe Yarar?

Peki şirketin finansal durumunu ortaya koyan bilanço ne işe yarıyor?

• Şirketin mali durumunu görmeyi kolaylaştırır. Bu sayede alacak verecek, gelir gider, varlıklar gibi önemli verileri analiz etmek kolay hale gelir.
• Mali durumun analiz edilebilmesi stratejik ve yerinde karar almanızı sağlar.
• Olası riskleri erkenden tespit edilebilir. Bu sayede gerekli önlemler erkenden alınabilir.
• Şirketin performansının değerlendirilmesine katkıda bulunur. Şirketin varlıkları, borçları, karlılığı gibi önemli parametreler ile performans değerlendirmesi yapılabilir.
• Şirketin geleceğine dair daha doğru ve etkili planlama yapılmasına yardımcı olur. Örneğin yatırım kararları, borçlanma gibi önemli kararları alırken bilançolardan yararlanılabilir.
• Şeffaf şekilde hazırlanan bilançolar, paydaşların, potansiyel yatırımcıların güven duymasını sağlar.

Bilanço Nasıl Hazırlanır?

Bilançolar şirket için son derece önemli finansal tablolar oldukları için titizlikle hazırlanmaları gerekir. Gelin bilanço nasıl hazırlanır detaylarına bakalım:

1. Bir zaman aralığı belirleyin

Bilanço tanımında belirttiğimiz gibi bu finansal tablolar belli bir zaman dilimini kapsar. Dolayısıyla ilk adım olarak belli bir zaman aralığı belirlemeniz gerekir.

Belirlediğiniz zaman aralığı içindeki varlıklar, borçlar, özsermayeler vb. hesaplanır.

2. Varlıkları tanımlayın

Tarih aralığını belirledikten sonra şirketin varlıklarını belirleyin. Farklı kategorideki varlıkları (dönen ve duran varlıklar olarak) ayırabilirsiniz.

3. Yükümlülükleri belirleyin

Yine belirlenen tarih aralığı itibariyle şirketin yükümlülüklerini yani borçlarını belirleyin. Yükümlülükleri de kısa ve uzun vadeli borçlar olarak kaydedin.

4. Öz kaynakları tanımlayın

Ardından öz kaynaklar hesaplanır. Yani bu aşamada birikmiş kazançlar ve sermaye hesaplanır.

5. Varlıklar, borçlar ve öz kaynakları karşılaştırın

Tüm kayıtlar yapıldıktan sonra da varlıklar, öz kaynaklar ve yükümlülüklerin (yani borçların) toplamına eşit olması gerekir.

Özen isteyen karışık bir süreç olduğu bu süreçte bir mali müşavirden destek alabilirsiniz.

Bilançoda Neler Yer Alır?

Bilanço yer alan kalemler, işletmenin o dönemdeki performansını gösteren verilerdir. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

Varlıklar

Şirketin gelirleri, şirkte ekonomik değer sağlayan ve nakde dönüştürülebilen her şey o işletmenin varlıklarıdır. Varlıklar, dönen ve duran olmak üzere iki farklı kategoriye ayrılır.

Varlıklar bilançonunu aktifler kısmıdır.

Dönen varlıklar

Bir yıl içinde paraya çevrilecek veya kullanılacak varlıklardır. Örneğin; nakit, alınan ve verilen çekler, tahvil, senet, bono, stoklar, vb.

Duran varlıklar

Bir yıl içinde nakde dönüştürülmesi düşünülmeyen varlıklardır. Örneğin; arazi, arsa, bina, makine, tesis, taşıt, demirbaş, vb.

Borçlar (yükümlülükler)

Yükümlülükler ise işletmenin borçlarını gösterir. antıken varlıkların tam tersidirler. Yani bir gelire ve ekonomik değere değil; maliyete sebep olurlar.

Borçlar kısa ve uzun vadeli olarak ayrılır.

Yükümlülükler, öz kaynaklarla beraber bilançonun pasifler kısmında yer alır.

Kısa vadeli borçlar

Kısa vadeli borçlar, ödemesi bir yıldan kısa olan borçlardır. Örneğin uzun vadeli kredilerin anapara taksitleri, vergi ödemeleri vb. kısa vadeli borçlardan biridir.

Uzun vadeli borçlar

Bir yıldan uzun bir vadede ödenmesi gereken borçları kapsar. Örnek olarak banka kredileri, borç senetleri sayılabilir.

Öz kaynaklar

Öz kaynaklar, sermaye ve birikmiş kazançları kapsar. Şirket ortaklarının yatırımlarını ve şirketin birikimlerini ifade eder.

Bu aktif ve pasif kısımlar dışında dipnotlar bölümü de olur. Dipnotlar, bilançonun daha kolay anlaşılmasını ve daha iyi yorumlanmasını sağlayan notlardan oluşur.

Bilanço Türleri ve Kullanım Alanları

Tek tip bilançodan söz edemeyiz. Farklı farklı pek çok bilanço türü var. İşte onlardan birkaçı:

Mali Bilanço

Mali bilançoyu “vergi bilançosu” olarak da görebilirsiniz. Bunun nedeni mali bilançonun vergi yasaları kapsamında düzenlenmesi.

Yasalar kapsamında düzenlenen mali bilanço, vergiye tabi olan ticari kazancın hesaplanması için kullanılır.

Ticari Bilanço

Kanunlardan ziyade ticari yaşamın gerektirdiklerine ve muhasebe ilkelerine göre hazırlanan bilançoları ifade eder. Şirketin ticari faaliyetleri ile ilgili olan gelir gider, borç gibi finansal unsurları içerir.

Konsolide Bilanço

Konsolide bilançoda ana şirkete bağlı olan tüm şirketlerin varlıkları, borçları, öz kaynakları, sanki tek bir şirketmiş gibi toplu şekilde yer alır.

Buna ortak şirketler ve alt şirketler dahildir.

Karşılaştırmalı Bilanço

Belli bir tarihte hazırlanan bilanço ile farklı bir dönemdeki bilançonun karşılaştırıldığı bilançolardır.

Proforma Bilanço

Geleceğe yönelik hazırlanır. Bu sayede gelecek için finansal planlamalar yapılırken etkili olur ve sağlıklı kararlar almamıza yardımcı olur.

Bilanço Analizi Nasıl Yapılır?

Bilanço, şirketin performansını, finansal sağlığını gösterir. Dolayısıyla bu tabloların doğru analizi büyük önem taşır. Etkili bir bilanço analizi, işletmeye yönelik karar alma süreçlerini kolaylaştırır. Bu hem şirket sahipleri hem de yatırımcılar için geçerlidir.

Bilanço analizi sayesinde şirketin performansı ve finansal durumu doğru değerlendirilir; farklı dönemlerle karşılaştırılır.

Bilanço analizi yaparken özellikle aktif pasif dengesine dikkat etmek gerekir. Tablodaki aktiflerin toplamı pasiflerin toplamına eşit olmalıdır. Bu dengenin sağlanması şirketin finansal sağlığı açısından önemlidir.

Bunun dışında bilanço analizi ile şirketin;

• kaldıraç oranları,
• likidite durumu,
• borç ödeme durumu,
• yatırım potansiyelleri,
• kaynak/borç oranı gibi konularda fikir edinebilirsiniz.

Ayrıca önceki dönemlerde hazırlanan bilançolarla karşılaştırarak şirket performansı değerlendirebilirsiniz.

Tüm bu analizler ile mali durumdaki güçlü ve zayıf yönleri görebilir, gerekli önlemleri alabilirsiniz.

KOBİ’ler için Bilanço Hazırlama Rehberi

Bilanço hazırlamak mali durumu ortaya koyarak şirket performansının çok daha iyi analiz edilmesini sağlar demiştik. O nedenle işletmelerin önemli mali planlamaları yaparne ve kararlar alırken bilançolar daha da önemli hale gelir.

KOBİ’ler gibi görece daha az kaynak ve personel ile sürdürülebilir büyümeyi hedefleyen işletmeler, bilanço konusuna özen göstermeli. İşte KOBİ’ler için bilanço hazırlama rehberi:

1. Bilanço amacını belirleyin

Bilançolar, kredi başvuruları, yatırımcılarla görüşmeler gibi durumlarda referans olabilir. Öte yandan işletmenin büyüme stratejisini belirlemek ya da finansal sorunları/riskleri tespit etmek için de bilanço hazırlanabilir.

2. Gerekli verileri toplayın

Yukarıda bahsettiğimiz bilançoda yer alan kalemleri derlemelisiniz. Eğer kullandığınız kapsamlı bir ön muhasebe programı gibi yardımcı bir araç varsa, işletmenize dair pek çok finansal veriye hızlıca ulaşabilirsiniz.

Alacak borç, gelir gider, nakit akışı gibi pek çok muhasebe kayıtları işinize yarayacaktır.

3. Bilançonun biçimsel yapısına önem verin

Aktifler (varlıklar) sol tarafa, pasifler (borçlar ve öz kaynaklar) sağ taraf ve dipnot da en alta yazılır. Ayrıca bu kalemlerin alt kategorileri (örneğin kısa ve uzun vadeli gibi) olduğunu da unutmayın.

Sonucunda aktiflerin toplamı pasiflerin toplamına eşit olmalıdır.

4. İşinize kolaylaştıracak noktalara dikkat edin

Her işletmede olduğu gibi KOBİ’ler için de vakit nakittir. Bilanço hazırlama sürecini hızlandıracak bu noktalara dikkat edin:

• Cari hesap takibine dikkat edin. Müşterilerden tahsil edilecekleri ve tedarikçilere olan borçları kaydetmeyi unutmayın.
• Stok ve depo kontrolünü ihmal etmeyin. Özellikle saha satışı ve e-ticaret yapan KOBİ’ler, sistemlerini entegre bir şekilde takip ederek düzenli stok takibi yapabilirler.

Bilançolar, KOBİ’lerin finansal yönetimlerini geliştirebilir ve işletmenin finansal sağlığının doğru anlaşılması açısından önemlidir. Doğru hazırlanan bilançolar potansiyel yatırımcılara güven verirken stratejik karar almayı kolaylaştırır.

Bilanço hazırlama süreci karmaşık gelebilir ve son derece dikkat hazırlanması gerekir. O nedenle bu süreçte ön muhasebe yazılımlarından ve mali müşavirlerden destek almak işinizi kolaylaştırır ve hataları önler.

Bilançoda Dengeler Nasıl Kurulur?

Bilançoda aktif pasif dengesi, işletmenin finansal sağlığını gösterir. Aktiflerin pasifler toplamına eşit olması gerekir. Bu dengenin olmaması tabloda hata olduğunu gösterir.

Dengenin sağlanması için bilançoda yer alan tüm kalemlerin eksiksiz ve doğru olduğundan emin olmanız gerekir.

Bilanço Hazırlamada En Sık Yapılan Hatalar ve Çözümleri

Bilançoların her ne kadar dikkatle hazırlanması gerekse de zaman zaman hatalar kaçınılmaz. Hatalar yanlış analizlere ve hatta yanlış kararlar alınmasına sebep olabileceğinden çok dikkat edilmesi gerekir.

İşte bilanço hazırlarken en sık yapılan hatalar ve çözümleri:

1. Aktif pasif dengesinin sağlanmaması

Bir bilançoda aktif ve pasiflerin eşit olması olmazsa olmaz bir durum. Eğer bilançoda yer alan verilerde bir hata yapılmışsa (muhasebe kayıtlarında ya da hesaplamalarda hata vb.) bu denge sağlanamaz.

Denge sağlanamadığında şirketin finansal durumu hakkında doğru bir değerlendirme yapmak mümkün olmaz.

Bunun önüne geçmek için kayıtların eksiksiz ve hatasız şekilde tutmak gerekir.

2. Alacak borç kayıtlarının eksik olması

Müşterilerden alacaklar ve tedarikçilere verecekler eksiksiz şekilde not alınmalı ve takip edilmeli. Alacak borç durumunda bir eğişkik olduğunda da gerekli düzenlemeler yapılmalı.

Aksi halde nakit akışındaki hesaplamalar yanlış olur. Böyle bir durum yaşamamak için alacak borç durumlarını düzenli kontrol etmelisiniz.

3. Stok takibinin düzenli yapılmaması

Depodaki ürünler, e-ticaretten yapılan satışlar, saha satışı derken stok takibi zorlaşabilir. Ancak stok ve depo takibine dikkat etmediğinizde de varlıklarınızı hesaplarken hatalarla karşılaşırsınız.

O yüzden tüm sistemlerinizin entegre olduğu bir muhasebe yazılımı kullanarak stok ve depo takibi yaptığınızdan emin olun.

4. Bilanço formatının yanlış olması

Bilançoyu standartlara uygun bir şekilde hazırlamanız gerekir. Bunun için bir mali müşavirden yardım alabilirsiniz.

Bilançoda yapılacak hatalar yüzünden işletmenizin olumsuz etkilenebilir. O nedenle bu sık karşılaşılan hatalara yer vermeden dikkatle hazırlamalısınız. Bu süreçte kapsamlı bir ön muhasebe yazılımı kullanmak ve mali müşavirden yardım almak hataların önüne geçer.

Sıkça Sorulan Sorular