Etkin bir stok yönetimi, müşteri memnuniyetini artırmak ve karlılığı artırmak için önemlidir. Doğru stok yönetimi sayesinde, müşterilere zamanında ürün tedarik edilebilir. Ayrıca değişen müşteri ihtiyaçları, davranışları, mevcut fonlar, şirketin ekonomisi, depo kapasitesi ve tedarikçi ilişkileri envanter yönetimini doğrudan etkiler. Bu nedenle, stok yönetimi, bir şirketin başarısı için kritik bir faktördür.
Stok Nedir?
İşletmelerin üretim faaliyetleri için elinde bulundurdukları hammadde, yarı mamul, mamul veya diğer varlıklara stok denilmektedir. Envanter tutmak, bir imalat işinin maliyetlerinden biridir ve diğer tüm maliyetler gibi kontrol edilmelidir.
Firmalar, üretim taleplerini karşılayacak kadar stok elde bulundurarak lojistik, depolama, aşınma gibi maliyetleri düşürmeye çalışırken aynı zamanda alternatif maliyetleri de göz önünde bulundurmalıdır. Doğru stok yönetimi, firmanın faaliyetlerini sürdürebilmesi için önemlidir. Bunun yanı sıra, yanlış stok yönetimi, fazla miktarda stok tutulması veya stok eksikliği gibi sorunlara neden olabilir. Bu nedenle, stok yönetimi, doğru bir denge kurulması gereken hassas bir konudur ve üretim firmaları için kritik bir öneme sahiptir.
Stok Yönetimi Nedir ve Neden Yapılır?
Envanter yönetimi olarak da bilinen stok yönetimi, deponuzda ne zaman ve ne kadar stok bulundurmanız gerektiğini belirleyen bir süreci tanımlar. E-ticaretin en önemli noktasını oluşturan ana süreçlerden de biridir.
Stok, çeşitli sebeplerden dolayı işletmeler tarafından tutulur. Bunların en önemlisi, belirli dönemlerdeki artan talebin karşılanması için stok yapılmasıdır. Örneğin, bir bakkalın belirli dönemlerdeki talep artışına yetişebilmesi için stoklu ürünleri piyasaya sunması gerekir.
Ticari faaliyetlerin kontrol altında tutulması için hesaplamalar ve tahminler yapılmasına rağmen, talep, arz ve ürün tedariği üçgeninde beklenmedik değişiklikler meydana gelebilir. Bu nedenle, işletmeler, beklenmedik talepleri karşılayabilmek için stok yaparlar.
Bazı ürünlerin toplu sipariş verilmesi tedarik sürecindeki maliyetleri düşürecektir. Bu nedenle, sürekli talep gören ürünler/hammaddeler yüksek hacimlerde alınarak stokta tutulabilir. Hem lojistik hem de parça başı maliyet düşeceği için, işletmeler bu stratejiyi sıklıkla kullanır.
Ayrıca, spekülatif nedenlerle de stok yapılabilir. Örneğin, hammadde veya nihai mal fiyatlarının yakın süre zarfında artacağı beklentisi, işletmelerin fiyat dalgalanmalarından etkilenmemek için stok yapmasına yol açabilir. Eğer üretiminizin ana hammaddelerinin fiyatlarında sürekli biçimde dalgalanmalar yaşanıyorsa, bu tip stok yapma stratejilerini kullanabilirsiniz.
Stok yönetimi, bir işletmenin üretim ve arz sürecini doğrudan etkileyen hayati bir konudur. Stok yönetimi, muhasebe kaydı oluştururken stokların hammadde, mamul ve yarı mamul stokları olmak üzere üçe ayrılır.
- Hammadde stokları, henüz herhangi bir işlemden geçmemiş tedarikçiden gelen malzemeleri veya bilgiyi içerir. Hammadde stokları, bir işletme için hammadde olabileceği gibi, bir başka işletme için mamul stokuna dahil olabilir.Örneğin hazır giyim sektöründe faaliyet gösteren bir firma için tedarikçilerden satın alınan örme kumaşlar hammadde stoğu olarak kabul edilirken, örme kumaş üreten bir firma için mamul stoku olarak kabul edilmektedir.
- Yarı mamul stokları, üretim sürecine girmiş, ancak son aşamaya ulaşmamış ürünleri içerir. Birden çok aşamalı üretim modellerinde kullanılır. Üretim sırasında herhangi bir sorunla karşılaşıldığında, stoktaki yarı mamul ürünler kullanılarak üretim tamamlanabilir.
- Mamul stokları, üretim sürecinin tamamlanmış ve satışa hazır haldeki ürünleri kapsar. Bu stoklardaki depolama miktarı toplam mamul stoku oluşturur. Örneğin, çamaşır makinesi, kitaplık, bardak, tabak gibi ürünler bu gruba dahil edilebilir.
Stok Yönetiminin Avantajları ve Dezavantajları
İşletmelerin stok yönetimi yapması, ürünlerinin satın alma, stok kontrolü ve satış değerlendirme gibi faaliyetleri içerir. Ayrıca bu yöntem, işletmelerin kar ve zarar durumlarını tespit edebilmek için her hesap döneminin sonunda stok sayımı yaparak stoklarının mevcut ve gelecekteki durumlarını değerlendirmelerini sağlar.
E-ticarette günlük stok yönetimi yapılması, iş akışını ve görünürlüğü artırarak işletme sahiplerinin daha etkin bir stok kontrolü yapmalarına olanak tanır. Bunun yanı sıra, güncel ürün bilgileri sağlayarak ürün satışlarının ölçülebilir olmasına yardımcı olur. Öte yandan satışı artan veya azalan ürünlerin envanterini güncelleyerek hangi ürünlerin zaman içinde satışının arttığını veya azaldığını öğrenebilirsiniz. Bu, işletmenin gelirlerinin artmasına katkı sağlar.
Stok yönetimi ile ilgili başlıca avantajlar şu şekilde özetlenebilir:
- Stokların mevcut ve gelecekteki durumlarının değerlendirilmesi.
- Daha etkin bir stok kontrolü yapabilme imkanı.
- Güncel ürün bilgilerinin sağlanması.
- Ürün satışlarının ölçülebilir hale gelmesi.
- Çok veya az satan ürünlerin stoklarının güncellenebilmesi
- Zamanla hangi ürünlerin daha çok satılıp satılmayacağının anlaşılması sayesinde, gelirin artması.
İşletmelerin stok yönetimi yapması, başarıları için son derece önemlidir. E-ticarette günlük stok yönetimi, işletme sahiplerine ürün stoklarını daha yakından takip etme fırsatı sunarak işletmelerinin verimliliğini ve karlılığını artırır. Bunlara karşın bazı durumlarda stok bulundurmanın dezavantajları da olabilir. Bunlar şu şekilde özetlenebilir:
- Stok bulundurmak depolama maliyetlerini artırabilir ve bu maliyetler finansal tablolarınıza yansıyabilir.
- Stoklara bağlanmış nakit, diğer kaynaklar için kullanılamaz. Bu da işletme sermayesinin azalmasına neden olabilir.
- Depolanan ürünlerin piyasası azaldığında, maliyetine yakın veya hatta altında satış yapmak gerekebilir. Bazı durumlarda bu da zarara neden olabilir.
- Hammadde fiyatları piyasada dalgalıysa, yüksek fiyattan hammadde satın alarak stoklama yapılması işletmenin zarar etmesine yol açabilir.
Etkili Bir Stok Yönetimi için Dikkat Edilmesi Gerekenler
Stok takibi yapmak, satmak istediğiniz ürün çeşitliliği, konumu, fiyatı ve sayısını denetleme sürecidir. Bu tür ürünlerin satışlarını aktif şekilde yapabilmek için stok yönetimini doğru biçimde planlamanız gereklidir. Etkili bir stok yönetimi için dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:
- Stok maliyetleri: Stok maliyetleri doğrudan işletmenin karlılığına etki eder. Bu nedenle, stok maliyetlerinin yönetimi ve kontrolü önemlidir. Stok maliyetlerini minimize etmek için doğru tedarikçiler seçilmeli, stok miktarı kontrol edilmeli ve indirimlerden yararlanılmalıdır.
- Stok alma zamanı: Stokların doğru zamanda satın alınması, satış ve talep trendlerinin takip edilmesi gereklidir. Stokların yanlış zamanlarda satın alınması, ya satılmadan önce bozulmalarına ya da satış trendlerinin değişmesi nedeniyle fazla stokların oluşmasına neden olabilir.
- Stok analizi: Stokların satış trendleri, popülerlik seviyeleri ve müşteri ihtiyaçları gibi faktörler analiz edilmelidir. Bu sayede, satışları artırmak, popüler ürünlerin stoklarını takip etmek ve az satan ürünleri stoktan çıkarmak mümkün olur.
- Stok limiti: İşletmenin ihtiyacına göre belirlenen stok limiti, stokların kontrol edilmesine ve yönetilmesine yardımcı olur. Ayrıca, stok limitleri doğru ayarlandığında, işletme sermayesi ve depolama maliyetleri kontrol altında tutulabilir.
- FIFO (ilk giren ilk çıkar):FIFO yöntemi, stokların tarih sırasına göre satışa sunulmasını sağlar. Bu sayede, stokta kalan ürünlerin bozulması veya eskimesi engellenir ve stok kayıpları en aza indirilir.
- Entegrasyonlar ve arayüzler: Stok yönetimi yazılımları, diğer işletme yazılımları ve ara yüzleri ile entegre edilmelidir. Bu sayede, stok bilgilerinin gerçek zamanlı takibi ve kontrolü sağlanır.
- Beklenmeyen kriz senaryoları: İşletme için beklenmeyen kriz senaryoları, stok yönetiminde büyük bir risk oluşturabilir. İşletme, stok kayıpları ve hasarları için acil durum planları geliştirmeli, doğal afetler veya tedarik zinciri sorunları gibi beklenmeyen olaylara karşı hazırlıklı olmalıdır. Böylece, işletmenin stokları korunabilir ve kriz durumlarından minimum zararla çıkması sağlanabilir.
Stok takibi yapabilmek için pek çok yöntem olsa da en etkili olanı bu konuda oluşturulan özel yazılımlardır. Bu tür yazılımlar fatura takibi, cari hesap takibi, gelir-gider raporlama, e-fatura ve online tahsilat gibi pek çok özelliği de entegre şekilde sunar. Siz de işletmenizin en önemli faktörlerinden biri olan stok takibi konusunu şansa bırakmak istemiyorsanız, Bizim Hesap uzmanlarından hemen destek alabilirsiniz.
