Vergi mükelleflerinin fatura kesmesi zorunludur. Bununla birlikte vergi kanunlarındaki belli istisnalar da bulunmakta ve bu istisnalar için de gider pusulası kullanılmaktadır.
Her gelir sahibinin vergi mükellefi olmadığı bilinen bir gerçek. Ancak bu durum için bir kanunsuzluk oluşmaması bakımından vergi mükellefi olmayanlar için de gider pusulası düzenlenebilmekte ve bu şekilde muhasebe kaydı oluşturulmaktadır. Gider pusulası yalnız alınan bir hizmet karşılığında değil Vergi Kanunları kapsamında belirtilen maddelere uyan malların iadesi için de kullanılmaktadır.
Gider Pusulası Nedir?
Gider pusulası, vergi mükellefi olmayan kişilerin sattıkları mal yada hizmetlerin vergilendirilebilmesi ya da satılan malların iadesi sırasında düzenlenen ve Veri Usul Kanunu’nun 234. Maddesi uyarınca fatura hükmü de taşıyan belgeye verilen isimdir. Vergi Usul Kanunu’nun 234. Maddesi şu şekilde geçmektedir:
“Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin: Vergiden muaf esnafa; yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir. Gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev’i ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur. Gider pusulaları, seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.”
E-Gider Pusulası Nedir?
Yukarıda belirtilen kanun kapsamında yer alan kişiler arasında yapılan hizmet ya da mal alışverişinin akabinde elektronik ortamda kesilen gider pusulasına e-gider pusulası denmektedir.
Gider Pusulası Hangi Durumlar Düzenlenir?
Kanun çerçevesinde belirlenenler uyarınca:
- Vergi mükellefi olmayan kişilerden alınan mal ya da hizmetler karşılığında,
- Vergiden muaf olan esnaftan alınan mal ya da hizmet karşılığında,
- Basit usul vergiye tabi olan mükelleflerden sabit kıymet alımı yapıldığında,
- Geçici serbeste meslek faaliyetinde bulunan kişilere ödeme yapıldığında,
- Gelir Vergisi Kanunu’nun 18. Maddesi’nde belirtilen istisnadan faydalanan kişilerden eser alındığında gider pusulası düzenlenmektedir.
Gider pusulaları mükellefler tarafından anlaşmalı matbaalara bastırılmalı ve noter tarafından da tasdiklenmelidir.
Gider Pusulası Düzenlenirken Dikkat Edilen Kriterler
Gider pusulası düzenlerken aşağıda belirtilen kriterlere dikkat edilmelidir:
- İşin mahiyeti, cins, adet, fiyat, tutar, toplam bilgileri, vergi oranı ve net tutarı, işi yaptıran ile yapanın (ya da emtiayı satın alan ile satanın) isim ve soyisimleri (Tüzel kişiler ise unvanları),adresleri, varsa vergi dairesi ve hesap numaraları, seri ve müteselsil sıra numarası ile düzenleme tarihi belirtilmelidir.
- Gider pusulaları en az iki nüsha olarak düzenlenmelidir. Aksi halde düzenlenen gider pusulası uygunluk niteliği taşımayacaktır.
- İki nüshadan biri işi yapana ya da malı satana verilmeli, diğer ise düzenleyen tarafından saklanmalıdır.
- Gider pusulalarının bastırılması için mükelleflerin anlaşmalı matbaalardan hizmet alması gerekmektedir.
Gider Pusulası Stopaj Oranları Nedir?
Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. Maddesi’ne uygun olarak belirlenen stopaj kesintisi ve oranları gider pusulası için aşağıdaki gibidir:
- Havlu, çarşaf, çorap, halı ve kilim, dokuma mamulleri, örgü, dantel ve her tür nakış işleri ile her tür turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek gibi emtia bedelleri ya da bu emtianın imalinde ödenen hizmet bedelleri üzerinden %2 oranında,
- Hurda mal alımlarında %2 oranında,
- Diğer mal alımlarında %2 oranında,
- Diğer hizmet alımları ve hatta mal ve hizmet bedelinin birbirinden ayrılamadığı hallerde %10 oranında,
- Mal ya da hizmet veren kişi vergi mükellefi değilse; esnaf muaflığından yararlanmıyorsa ve gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akdi ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satıyorsa ödenen prim, komisyon üzerinden %20 oranındadır.
Siz de kanunlar çerçevesinde belirtilmiş kapsamda yer alıyorsanız mal ya da hizmet satışlarında ve ürün iadelerinde gider pusulası kullanabilirsiniz.