Amortismanın ne olduğu ve nasıl hesaplandığı hakkında bilgi edinerek kullandığınız varlıkların gider gösterilmesi için neler yapacağınızı öğrenin.
Amortisman, diğer adıyla yıpranma payı, işletmelerin kullanmak üzere aldıkları varlıkların aşınması, eskimesi doğrultusunda gösterilecek olan gider payıdır. İşletmelerde normalde aldıkları eşyaları 1 yıldan uzun bir süre kullanırlar. Bununla birlikte zaman içinde her türlü varlığın deformasyona uğraması da söz konusu olur. Böyle durumlarda varlıkların ekonomik ömrü boyunca gider yazılması gerekir. Giderlerin yazılması için de bu varlıklar kullanıldıkları muhasebe dönemlerine ayrılması gerekir.
Amortisman Ayırma Şartları Nelerdir?
Amortisman ayırmak için belli şartlar gerekir. Bunların başında ise varlığın 1 yılı aşkın bir süredir kullanılıyor olması şartı yer alır. Kullanımı bu süreyi aşmış olan varlığın aşınmaya, eskimeye, yıpranmaya maruz kalmış olması gerekir. Değerleme gününde envantere dahil ve kullanıma hazır olmalıdır. Son olarak ise Vergi Usülü Kanunu’na (VUK) göre, 2019 yılı itibari ile bir varlığın amortismana tabi olması için değerinin 1.200 TL’yi aşmış olması gereklidir.
Amortisman Ayırma Yöntemleri Nelerdir?
Amortisman ayırma yöntemleri farklılık gösterir. Bunlar arasında 2 tane yöntem sık olarak kullanılır. Bu yöntemler;
- Normal amortisman yöntemi
- Azalan bakiyeler yöntemi
- Madenlerde Amortisman
- Fevkalade Amortisman
1. Normal Amortisman Yöntemi
Amortisman bedelini direkt hesaplamak ve amortisman oranını bulmak şeklinde iki ayrı yöntemi vardır. Eğer amortisman bedeli direkt olarak bulunmak isteniyorsa maddi duran varlığın maliyetine ekonomik ömrü bölünür. Çıkan sonuç yıllık amortisman bedelini verir.
Örneğin; bir demirbaşın maliyeti 3.000 TL, ekonomik ömrü ise 3 yıl olsun.
Amortisman Bedeli = 3000 / 3 = 1.000 TL olarak belirlenir.
Bunun dışında amortisman oranının bulunması isteniyorsa da maddi duran varlığın ekonomik ömrü üzerinden 1 / ekonomik ömür şeklinde bir oran çıkarılır. Bu çıkan oran ise varlığın maliyetine bölünür.
Örneğin; maddi duran varlığın maliyeti 5.000 TL, ekonomik ömrü 5 yıl olsun.
Amortisman Oranı = 1 / 5 = 0,20 = %20 olur.
Amortisman Bedeli = 5.000 x (%20) = 1.000 TL olarak belirlenir.
2. Azalan Bakiyeler Yöntemi
Varlığın alış fiyatının değil, sene başına devreden net defter değeri esas alınır. Normal amortismana göre 2 kat daha hızlı giderleştirilir. Her sene giderleştirme hızı düşer. Normal amortismandan azalan bakiyeler yöntemine geçmek mümkündür ancak azalan bakiyeler yöntemi ile başlanmışsa normal amortisman yöntemine geçiş yapılamaz.
Azalan bakiyeler yöntemi ile amortisman hesabı yapmaya bir örnek vermek gerekirse bir varlığın alış fiyatı 200 TL, ömrü ise 5 yıl olsun diyelim;
- Yıl için: 200 / 5 x 2 = 80 TL
- Yıl için: (200 – 80) / 5 x 2 = 48 TL şeklinde devam eder.
Amortisman hesabı yapmak için geleneksel olan yöntemlerin yanı sıra artık ilgili yazılımları da tercih ederek hatasız şekilde işlem yapabilir ve çok daha fazla zaman kazanabilirsiniz.
3. Madenlerde Amortisman Yöntemi
4. Fevkalade Amortisman Yöntemi