Damga vergisi, en sık karşılaşılan ve genellikle yüzde ile değil de binde şeklinde ifade edilen çok küçük oranlarda ödendiği için mükelleflerin canını hiç sıkmayan vergilerdir. Kişiler ya da kurumlar arasındaki sözleşmeleri, işlemleri belgeleyen kağıtlardan alınır. Buradaki kağıt kavramı, onay ve ibraz için kullanılan belgelerin yanı sıra elektronik verileri de ifade eder.
Tesis edilen bir sözleşmeyi, düzenlenen resmî belgeyi, ibraz edilebilir belgeyi imzalayan her birey ya da kurum damga vergisi mükellefi olarak kabul edilebilir.Ülkemizde damga vergilerine dair yasal mevzuat 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu ile düzenlenir. Bu içeriğimizde “damga vergisi nedir?” ve “damga vergisi neden alınır?” gibi soruları yanıtlayarak 2023 yılı damga vergisi oranları ve tutarlarını sizler için bir araya getirdik.
Damga Vergisi Nedir?
Damga vergisi, taraflar arasındaki hukuki ve resmi sözleşmelerden alınan vergi türüdür. Buradaki damga kavramı, onay, kabul ya da resmiyet anlamında değerlendirilmelidir. Özetle, gerçekleştirilen işleme dair sözleşmenin, anlaşmanın o ülkede resmileştirilmesi hizmetine ödenen bir vergidir. Damga vergisi doğuran söz konusu resmi işlemler ya da sözleşmeler, bireyler ile bireyler, bireyler ile şirketler, şirketler ile şirketler arasında olabileceği gibi bireyler ile kamu daireleri veya şirketler ile kamu daireleri arasında yapılabilir. Bir başka deyişle damga vergisi yapılan işlemlerin ya da sözleşmelerin devlet tarafından kabul edildiği, onaylandığı yani resmileştirildiği durumlarda bu hizmetin bir karşılığı gibi yorumlanabilir.
Örneğin iki taraf arasında yapılan bir malın alım satım sözleşmelerinde damga vergisi doğar. Burada her iki tarafın da ödediği damga vergisi satış işleminin devlet tarafından resmileştirilmesi hizmeti için ödenir. Benzer şekilde bankacılık işlemlerinde bireyler, yapılan işlemler için bankalara damga vergisi öder. Bu da bireylerin şirketlerle arasındaki bir sözleşmeden doğan damga vergisine örnektir. Kişiler ya da kurumlar ile kamu daireleri arasında damga vergisi ödenen işlemlere örnek olarak ise vergi beyannameleri, harç ve ceza ödemeleri gösterilebilir.
Damga Vergisi Nasıl Ödenir?
Damga vergileri, beyanname usulüyle belirli periyotlarda devlete beyan edilerek ödenen vergi türüdür. Bu özellikleriyle Katma Değer Vergisi gibi dolaylı vergiler kategorisinde yer alır. Kişiler ya da şirketler arasında yapılan sözleşmelerde ya da resmi işlemlerde damga vergisini her iki taraf da öder. Kamu daireleri ile yapılan sözleşmelerde ise damga vergisini sadece taraf olan bireyler ya da şirket öder.
Damga vergileri, gerçekleştirilen işleme göre nispi ya da maktu olarak ödenebilir. Üzerinde herhangi bir değer yazmayan kağıtlarda, işlemlerde damga vergisi maktu olarak alınır. Maktu olarak alınan damga vergileri her mükelleften aynı tutarda alınır. Nispi olarak tahsil edilen damga vergileri ise sözleşmeye, işleme konu olan kağıt üzerindeki değerden belirli oranlarda ödenir. Nispi damga vergilerine örnek olarak elektrik, su, doğal gaz ve benzeri faturalarda hesaplanan damga vergisi nispi niteliktedir ve faturalardaki tüketim tutarına göre değişir. Vergi beyannamesi belgelerinden alınan damga vergileri ile her vergi mükellefi için aynı tutardan yani maktu olarak ödenir.
Damga Vergisine Tâbi Kağıtlar Nelerdir?
Damga vergisi doğuran kağıtlar 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nda detaylı bir şekilde açıklanır. Kanunda yer alan ve bir hayli uzun olan listede damga vergisine tabi tutulan kağıtlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
- Taahhütnameler, mukavelenameler, temliknameler
- Kefalet senetleri, teminat senetleri ve rehin senetleri
- Taksitli satış sözleşmeleri, mesafeli satış sözleşmeleri, abonelik sözleşmeleri
- Yıllık gelir vergisi beyannameleri, Muhtasar beyannameleri
- İrat senedi, ipotekli borç senedi
- Sigorta prim bildirgeleri
- Elektrik, doğal gaz, su vb. faturalar ve satışına ilişkin sözleşmeler
Damga Vergisi Beyannamesi Nedir ve Ne Zaman Ödenir?
Vergi mükellefi olan kurumlar, o ayki işlemlerinden doğan damga vergisini beyan usulu ile vergi dairelerine bildirir. Kurumların tahsil ettiği damga vergilerinin, vergi dairelerine beyan edilmesi için hazırlanan belgelere damga vergisi beyannamesi denir. Örneğin bankalar, bankacılık işlemlerinden doğan ve müşterilerinden tahsil ettikleri damga vergileri aylık olarak beyan eder. İlgili ay içerisinde hazırlanan kağıtlara, işlemlere dair damga vergileri, bir sonraki ayın 20’sine kadar damga vergisi beyannamesi ile vergi dairelerine beyan edilir. İşletmelerin düzenlediği damga vergisi beyannamelerinin ardından yapılan ödemeler ise her ayın 26’sına denk gelen günlerin mesai saatleri bitimine kadar gerçekleştirilir.
2023 Yılı Damga Vergisi Oranları ve Tutarları
2023 yılı boyunca geçerli olan damga vergisi oranları ve alınan maktu olarak alınan tutarları aşağıda bulabilirsiniz:
Belli parayı ihtiva eden kağıtlar:
– Sözleşmeler, taahhütnameler ve temliknameler: Binde 9,48 -Kira sözleşmeleri (Sözleşmede belirtilen süreye göre kira tutarı üzerinden hesaplanır): Binde 1,89
-Kefalet, teminat ve rehin senetleri: Binde 9,48
-Tahkimnameler ve sulhnameler: Binde 9,48
-Fesih sözleşmeleri: Binde 1,89
-İkinci el taşıtların satılması ve devredilmesine dair sözleşmeler: Binde 1,89
-Hazinenin özel mülkiyetinde veya devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazlara ilişkin ön izin, irtifak hakkı veya kullanma izni sözleşmeleri: Binde 9,48
-Resmî olarak düzenlenen gayrimenkul satış sözleşmeleri: Binde 0
-Resmî dairelerin mal ve hizmet alımlarına idare sözleşmeleri: Binde 9,48
-Taksitli satışlara ilişkin düzenlenen sözleşmeleri: Binde 9,48
–Konut satış sözleşmeleri: Binde 0
-Uzun dönem tatil sözleşmeleri: Binde 9,48
-Paket turlara dair satış sözleşmeler: Binde 9,48
-Abonelik sözleşmeleri: Binde 9,48
-Mesafeli satış sözleşmeleri: Binde 9,48
-Turizm rehberliği hizmeti sözleşmeler: Binde 9,48
-Toptan ve perakende elektrik satış sözleşmeleri: Binde 9,48 –Toptan ve perakende olarak düzenlenen doğal gaz satış sözleşmeleri: Binde 9,48
Belli parayı ihtiva etmeyen kağıtlar:
-Tahkimnameler: 294,90 TL
-Sulhnameler: 294,90 TL
Turizm işletmeleri ile seyahat acentelerince düzenlenen kontenjan sözleşmeleri: 1.658,80 TL
Kararlar ve mazbatalar:
-Belli parayı ihtiva edenler Danıştay`dan verilen mazbata, ilam ve kararlarla hakem karalarında: Binde 9,48
-Belli parayı ihtiva etmeyen Danıştay`dan verilen mazbata, ilam ve kararlarla hakem karalarında: 294,90 TL
-İhale kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararları: Binde 5,69
Ticari işlemlere söz konusu kağıtlar
-Makbuz senedi (Resepise): 101,20 TL
-Rehin senedi (Varant): 59,70 TL
-İyda senedi: 9,30 TL
-Taşıma senedi: 2,20 TL
-Konşimentolar: 59,70 TL
-Deniz ödüncü senedi: Binde 9,48
-İpotekli borç senedi, irat senedi: Binde 9,48
-Menşe ve Mahreç şahadetnameleri: 101,20 TL
-Resmi dairelere ve bankalara ibraz edilen bilançolar ve işletme hesabı özetleri
-Bilançolar: 227,30 TL
-Gelir tabloları: 108,50 TL
-İşletme hesabı özetleri 108,50 TL
-Barnameler: 9,30 TL
-Tasdikli manifestolar: 44,10 TL
-Ordinolar: 2,20 TL
-Gümrük idarelerine verilen özet beyan formları: 44,10 TL
Makbuzlar:
-Resmi daireler tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemeler nedeniyle alınan makbuzlar: Binde 9,48
–Maaş, ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar için verilen makbuzlar: Binde 7,59
–Ödünç alınan paralar için verilen makbuzlar: Binde 7,59
–İcra dairelerince resmi daireler namına şahıslara ödenen paralar için düzenlenen makbuzlar: Binde 7,59
Vergiye tabi olan beyannameler (Sadece 1 nüsha için geçerlidir):
-Yıllık gelir vergisi beyannameleri: 294,90 TL
-Kurumlar vergisi beyannameleri: 393,90 TL
-Katma değer vergisi beyannameleri: 194,60 TL
-Muhtasar beyannameler: 194,60 TL
-Diğer vergi beyannameleri (damga vergisi beyannameleri hariç): 194,60 TL
-Gümrük idarelerine verilen beyannameler: 393,90 TL
-Belediye ve il özel idarelerine verilen beyannameler: 144,40 TL
-Sosyal güvenlik kurumlarına verilen sigorta prim bildirgeleri: 144,40 TL
-Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesi ile muhtasar beyannamenin birleştirimesiyle oluşturulan beyannameler: 230,70 TL