İş Planı Nedir, Nasıl Hazırlanır?

Bir iş fikriniz var ama nereden başlayacağınıza ya da işinizi nasıl büyüteceğinize karar veremiyorsanız bir iş planına ihtiyacınız var demektir. İyi bir iş planı, fikrinizi hayata geçirmeniz ve büyütmeniz için bir yol haritası sunar.

Peki, etkili bir iş planı nasıl hazırlanır? Nelere dikkat etmeniz gerekir? Gelin tüm detaylara bakalım.

İş Planının Tanımı

Önce temel soruya cevap vererek başlayalım: İş planı nedir? İş planı; işletmenizin nasıl para kazanacağını yani iş modelini, iş hedeflerinizi, ve finansal tahminlerinizi açıklayan stratejik bir yol haritası gibidir.

Özellikle yeni bir iş kurarken ya da işinizi büyütmeye çalışırken ihtiyacınız olur. Bunun sebebi açık; pek çok KOBİ ve girişimci için belki de en zoru o ilk adımı atmaktır. Her şeyi düşünmeniz ve öngörmeniz gerekebilir.

Bu nedenle ayakları yere sağlam basan bir iş planına ihtiyacınız olur. Herkes gibi işletmeniz için büyük hedefleriniz olabilir. Ama bir yandan da gelir ve giderleri, nakit akışını doğru yönetebilmesiniz ki büyüme gerçekleşebilsin.

İşte iş planı tam olarak fikrinizle ilgili tüm detayları ortaya koyarak onu bir gerçeğe dönüştürmenizi sağlar. Üstelik yatırım ve teşviklerden faydalanırken veya girişimcilik belgesi alırken de iş planı gerekir.

Şirketler Neden İş Planına İhtiyaç Duyar?

Bir iş kurarken iyi bir fikre sahip olmak çok önemli ancak yeterli değil. O fikri hayata geçirecek sağlam bir plan olmadan atacağınız adımlar riskli olacaktır. O nedenle bir iş planı ile adeta yolunuzu aydınlatırsınız.

Nasıl mı? Gelin inceleyelim:

• İyi hazırlanmış bir iş planı ile kârlılık analizi yapabilir; gelir ve giderlerinizi önceden tahmin ederek hazırlıklı olabilirsiniz.
• İş fikriniz ne kadar güzel olursa olsun yatırımcıların ikna olması için daha fazlasına ihtiyacınız olur. Yatırımcıyı ikna etmek ve finansman sağlamak için iş planı çok önemli.
• İş planı, uzun vadeli hedeflere ulaşmanızı da kolaylaştırır. Bir büyüme stratejisi geliştirip doğru adımları atmanızı sağlar.
• Olası senaryoları önceden hesaplayarak risk yönetimini etkili hale getirir ve değişimlere karşı esnek hareket etmenizi sağlar.

Tüm bu avantajlara baktığımızda görüyoruz ki iyi hazırlanmış bir iş planı, işletmenizin her zaman ayakta kalmasını sağlayan, adeta bir iş geliştirme aracı görevini görür.

İş Planı Türleri

“İş planı nasıl hazırlanır?” sorusuna cevap vermeden önce farklı türleri incelemek gerekir. Her işletme aynı iş planını oluşturmaz. İhtiyaçlarına ve amacına göre farklı iş planları hazırlanabilir.

Sunum Planı

Sunum planı, özellikle yatırımcıları ya da iş ortaklarını etkilemek ve ikna etmek için tasarlanır. Genellikle kısa bir iş planı özeti şeklinde olur.

Sunum planları, özellikle uygun görsellerle desteklendiğinde yatırımcılara şirketinizin potansiyelini hızlıca ama etkili şekilde göstermek için kullanışlıdır. Sıklıkla “pitch deck, özet iş planı veya kısa format plan” olarak da karşınıza çıkabilir.

Çalışma Planı

Çalışma planı, şirketin günlük operasyonlarını ve kısa vadeli hedeflerini aktarır. Bu plan,

• operasyonel planı,
• günlük iş akışını ve
• iş süreçlerini ayrıntılı olarak içerir.

Kısaca ekiplerin işlerini, ne zaman ve nasıl yapacağını netleştirir ve sürecin kesintisiz yürümesini sağlar. O nedenle kısa vadeli hedefleri belirlemek için en uygun plandır.

Stratejik Plan

Stratejik plan, adından da anlayacağımız üzere şirketin uzun vadeli yol haritasını gösterir ve büyüme hedeflerini ifade eder. Bu plan,

• işletmenin vizyonunu,
• uzun vadeli hedeflerini ve
• büyüme stratejilerini içermelidir.

Uzun vadeli hedef ve büyüme dendiğinde; SWOT analizi ve hangi adımları atacağınızı gösteren stratejik yol haritası ile desteklenmesi gerekir.

İş Planının İçeriği

“İyi hazırlanmış iş planı” dedik ama bir iş planı nasıl iyi şekilde hazırlanır? İşte bir iş planında olması gereken temel bölümler:

1. Yönetici Özeti ve Vizyon

Yönetici özeti, iş planının girişinde yer alır. Burada işletmenizin misyonu, vizyonu ve temel hedefleri özetlenir. Ayrıca girişim yolculuğunuzu anlatan bir girişim hikayesine de yer verebilirsiniz. Bu, iş fikrinizin etkisini artıracaktır.

Kısaca bu bölüm, girişte iş planının bir özetini sunduğunuz özet rapor gibidir.

2. Pazar Analizi

Planın bu bölümünde, faaliyet göstereceğiniz pazarı detaylı şekilde incelersiniz.

• Hedef kitlenizi kim?
• Piyasa dinamikleri ve trendler neler?
• Müşteri ihtiyaçları neler?

Bu sorulara yanıt vermek için trend analizi, pazar araştırması yapmanız ve hedef kitlenizi çok iyi tanımanız gerekir. Bu sayede potansiyel müşterilerinize tam da ihtiyaç duydukları çözümü sunar; rakiplerden bir adım öne geçersiniz.

Doğru stratejiyle markanızı konumlandırdığınızda işletmeniz sağlam bir temelde ilerler.

3. Rekabet Analizi

Rakiplerinizi, en az hedef kitlenizi tanıdığınız kadar iyi tanımalısınız. Bu bölüm için rakip incelemesi yaparken şunlara cevap aramaya çalışın:

• Pazardaki rakipleriniz kimler?
• Rakiplerin başarılı oldukları özellikleri hangileri?
• Güçlü ve zayıf yönleri neler?

Tüm bu sorulara yanıt bulduğunuzda, rekabet avantajı kazanabileceğiniz noktaları da göreceksiniz. Bu bölümde gerekirse SWOT analizi kullanabilirsiniz.

4. Ürün ve Hizmet Tanımı

İş planında ürün veya hizmetinizin detaylarını net şekilde ifade etmeniz önemli. İş planının bu bölümünde ürün özellikleri ve sunduğunuz hizmetin kapsamını açıklarsınız.

Ürününüzün/hizmetinizin pazardaki rakiplerinden farklılaştığı yönler neler? Bu soruya yanıt vererek müşterilerinize sunduğunuz değer önerisini açık şekilde belirtmiş olursunuz.

5. Pazarlama ve Satış Stratejisi

Çok iyi bir iş fikri bile olsa doğru bir pazarlama stratejisine ve satış tekniklerine ihtiyaç duyar. Ürün ya da hizmetinizin kendi kendisini satmasını bekleyemezsiniz.

O nedenle bu bölümde

• fiyatlandırma,
• dağıtım kanalları,
• dijital pazarlama yöntemleri,
• müşteri kazanım süreçleri gibi detayları ele alırsınız.

6. Finansal Planlama ve Bütçe

Finansal plan ise iş planının en önemli bölümlerinden. Bu bölüm;

• gelir-gider tahminleri (yani gelir-gider projeksiyonu),
• nakit akışı,
• bütçe yönetimi,
• yatırım planı ve
• kârlılık analizi ile hazırlanır.

Bu sayede hem finansal riskleri önceden tahmin edebilir hem de olası risklere karşı gerekli önlemleri alabilirsiniz.

7. Organizasyon Yapısı

İş planında organizasyon yapısı bölümü; şirketin yönetim kadrosunu ve görev dağılımı yani kısaca şirket yapısını ele alır.

Ayrıca, insan kaynakları ve ekip planlaması detaylarına yer verilir.

İş Planı Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

İş planınızı hazırlarken aşağıdaki noktalara dikkat ederek daha iyi bir plan olmasını sağlayabilirsiniz:

Gerçekçi Hedefler Belirleyin

Büyük hedeflerinizin olması çok güzel. Ancak hedeflerinizin ulaşılabilir olmasına dikkat edin çünkü önemli olan hedefleri sıralamak değil o hedeflere giden gerçek bir yol oluşturmaktır.

Aksi halde yatırımcıları yanıltabilirsiniz ve güven duyguları zedelenebilir.

Ölçülebilir KPI’lar Kullanın

Anahtar performans göstergeleri yani KPI’lar, iş planınızı destekler ve ilerlemenizi takip etmenizi sağlar. Böylece hedeflerinize giden yolda başarılarınızı objektif şekilde ölçebilirsiniz.

Veri Odaklı Planlama Yapın

İş planınızı; pazar araştırması, müşteri ihtiyaçları ve rekabet analizi gibi veri temelli olacak şekilde hazırlayın. İşletmeniz için alacağınız kararlar hislerinize değil somut verilere dayanmalı. Böylece riskleri azaltabilirsiniz.

Yatırımcı Beklentilerini Göz Önünde Bulundurun

Özellikle yatırımcılar için hazırladığınız iş planının yatırımcıları ikna edecek şekilde hazırlanmasına dikkat edin. Size sorabilecekleri olası soruları düşünerek ve onlara cevap verecek şekilde bir plan hazırlayın.

Risk Analizi Yapın

Olası finansal ve operasyonel riskleri önceden belirleyin. Olumsuzluklara ne kadar hazırlıklı olursanız onları kolayca atlatma şansınız o kadar artar.

Bu senaryolara karşı olası önlemleri planlayarak beklenmedik durumlara karşı işletmenizi hazırlayın.

Hazır İş Planı Örnekleri

İş planı hazırlamak gözünüzde büyüyebilir. Neyse ki işinizi kolaylaştırabilecek KOBİ iş planı, startup iş planı ve girişimcilik iş planı gibi farklı şablonlardan faydalanabilirsiniz.

Bu tür örnek planları kendi işletmenize göre uyarlayabilirsiniz. Örneğin KOSGEB iş planı şablonu, bunlardan biridir.

Sizler için hazırladığımız iş planı örneğini de inceleyebilirsiniz: